[TT Hữu ích] Kharkov (1941-1945)

[Ngao5]

Cùng loạt bài
22/6/1941, bắt đầu Cuộc chiến tranh vệ quốc ở Liên Xô
https://www.otofun.net/threads/otofun-22-6-1941-bat-dau-cuoc-chien-tranh-ve-quoc-o-lien-xo.1906590/
Cuộc phong toả Leningrad (1941-1944)
https://www.otofun.net/threads/cuoc-phong-toa-leningrad-1941-1944.1907440/
Lvov (Ukraina) 1941-1945
https://www.otofun.net/threads/lvov-ukraina-1941-1945.1907666/
Kharkov (1941-1945)
https://www.otofun.net/threads/kharkov-1941-1945.1907741/
Trận Kursk tháng 7/1943
https://www.otofun.net/threads/tran-kursk-thang-7-1943.1907930/
Trận Stalingrad (từ 17/7/1942 đến 2/2/1943)
https://www.otofun.net/threads/tran-stalingrad-tu-17-7-1942-den-2-2-1943.1910005/
Trận Khalkhyn Gol, từ tháng 5 đến tháng 8 năm 1939
https://www.otofun.net/threads/tran-khalkhyn-gol-tu-thang-5-den-thang-8-nam-1939.1911004/
Chiếm đóng các nước Baltic
https://www.otofun.net/threads/chiem-dong-cac-nuoc-baltic.1911113/#post-69728485
Căn cứ không quân hỗn hợp bí mật Xô-Mỹ ở Poltava (Ukraina) 1944-1945
https://www.otofun.net/threads/can-cu-khong-quan-hon-hop-bi-mat-xo-my-o-poltava-ukraina-1944-1945.1911269/

****

Kharkov là trung tâm công nghiệp không những của Ukraina mà còn là của Liên Xô
Từ 1941 đến 1944, thành phố này đã ba lần đổi chủ: bị Đức chiếm tháng 8/1941, Liên Xô phản công chiếm tháng 2/1943, một tháng sau hôm 14/3/1943 Đức tái chiếm, rồi trận đánh cuối cùng Liên Xô giải phóng được Kharkov tháng 8/1944

Trận Kharkov lần thứ nhất
là cuộc tấn công đánh chiếm thành phố Kharkov của quân Đức trong chiến dịch Barbarossa năm 1941. Đức chiếm được Kharkov hôm 24/8/1941, nhưng trận chiến quanh Kharkov vẫn tiếp diễn đến tháng 10/1941
Trong lúc tấn công hướng tây vào Moscow thì Hitler, vì tin vào sức mạnh, mở mặt trận tây nam tấn công Kharkov, Kiev và Lvov

Trận Kharkov lần thứ hai
Tháng 5 năm 1942 Chiến dịch Barvenkovo-Lozovaya hay Trận Kharkov lần thứ hai, cuộc phản công thất bại của quân đội Liên Xô nhằm chiếm lại Kharkov
Trong Thế chiến II, Hồng quân Liên Xô cố gắng tái chiếm Kharkov từ tay Đức Quốc xã để bắt đầu giải phóng Ukraine. Nhưng thất bại của Hồng quân trong nỗ lực này lại tạo điều kiện cho quân Đức đột phá tới vùng Kavkaz và sông Volga, nơi có thành phố Stalingrad mang tính biểu tượng cao.
Sau khi quân đội Đức Quốc xã bị đánh bại ở Moscow vào mùa đông 1941-1942, ban lãnh đạo Liên Xô tin rằng đã đến lúc giành quyền chủ động trong cuộc chiến. Trong vài khu vực dọc theo mặt trận Xô-Đức, Hồng quân mở một cuộc tiến công quy mô lớn với mục đích đẩy lui và tiêu diệt quân địch, nhưng đã không đạt được mục tiêu đề ra.
Tuy nhiên ở khu vực đông bắc Ukraine, các binh sĩ Xô viết đã thọc sâu được 100km vào các vị trí do địch kiểm soát, bám vững chắc được vào chỗ lồi Barvenkovo. Từ đây, Hồng quân có thể đe dọa sườn và lưng của đội hình quân Đức và đột phá vào trung tâm công nghiệp chính của Kharkov, và có thể cả tới sông Dnieper. Nhưng đồng thời, cũng tồn tại mối nguy hiểm là quân Đức sẽ khóa chặt “khúc lồi” này và nhốt quân Liên Xô lại.

 

[Ngao5]

Vào ngày 12/5/1942, Hồng quân mở một cuộc tiến công theo hướng Kharkov. Cuộc tấn công này được phát động từ chỗ lồi Barvenkovo và từ thị trấn Volchansk, nằm ngay về phía bắc của chỗ lồi này. Sau ba ngày kịch chiến, quân đội Liên Xô tiến được 35-50km và xe tăng của họ xuất hiện ở ngoại ô Kharkov vào ngày 15/5.
Phía Đức đã huy động sức mạnh khủng khiếp để chặn cuộc tiến công của Hồng quân. Hai ngày sau đó, vào ngày 17/5, Tập đoàn xe tăng “Panzer” số 1 của Đức, được máy bay yểm trợ, đánh vào điểm yếu nhất trong hệ thống phòng ngự của Hồng quân, đó là cổ của chỗ lồi Barvenkovo.
Một sĩ quan trong Sư đoàn bộ binh 257 của Đức nhớ lại: “Tuyến phòng ngự Nga đầu tiên sụp đổ dưới cơn mưa bom và đạn pháo. Tuy nhiên, những lính Nga sống sót vẫn kháng cự dữ dội. bị Trung đoàn bộ binh 466 tấn công vào các vị trí của mình, một tiểu đoàn Xô viết vẫn chiến đấu đến người lính cuối cùng. Tìm thấy 450 lính Nga chết ở vị trí tiểu đoàn của họ đứng chân”.

Trong các tháng tồn tại chỗ lồi Barvenkovo, không có cơ cấu phòng ngự phù hợp nào được xây dựng. Quân Đức tiến nhanh, đè bẹp các đơn vị của Tập đoàn quân Xô viết số 9 cùng với lực lượng dự bị được triển khai để chặn cuộc đột phá của Đức. Nguy cơ bị bao vây lơ lửng thường trực trên đầu toàn bộ lực lượng tiến công của Hồng quân, lúc đó vẫn đang tiến đánh Kharkov.
Trung úy Hồng quân Yevgeny Okishev nhớ lại: “Đối với tôi, các trận chiến ở Kharkov có lẽ là khó khăn nhất trong toàn bộ cuộc chiến. Vô số những trận ném bom, tổn thất thật kinh khủng, sự rối trí trong các chỉ huy, tình trạng thiếu đạn dược”.
Bộ chỉ huy Liên Xô đã đánh giá quá thấp quy mô cuộc tiến công do Đức thực hiện. Chỉ đến ngày 19/5/1942, khi đã quá muộn, họ mới ra lệnh ngừng tấn công Kharkov và đối mặt với quân địch đang đột phá vào sau lưng.
Tướng Kirill Moskalenko - Tư lệnh Tập đoàn quân 38 của Hồng quân, tóm tắt như sau: “Trong thời gian hạn chế còn lại lúc đó, điều cần thiết đầu tiên là tập kết lượng lớn quân đang bị phân tán ra một khu vực lớn. Và đến lúc đó chúng tôi không biết phải thực hiện điều đó sao cho thích đáng”.

 

[z300]

em vào đọc truyện

 

[Ngao5]

Quân Đức vây chặt và tiêu diệt lực lượng Liên Xô
Vào ngày 22/5, cách thị trấn Balakleya 10km, Tập đoàn tăng số 1 của Đức tiến từ phía nam, đã hội quân với hai Sư đoàn xe tăng thuộc Tập đoàn quân số 6 của Friedrich Paulus đang đột phá từ phía bắc, giăng bẫy quân Liên Xô. Bị nhốt trong “vạc dầu” này là 16 Sư đoàn súng trường và 6 Sư đoàn kỵ binh, cùng 12 lữ đoàn xe tăng và 2 lữ đoàn súng trường cơ giới, với tổng quân số là 200.000 người. Trong lúc đó, lực lượng Xô viết tiến từ Volchansk đã bị đẩy lui về vị trí xuất phát.
Quân Đức siết chặt vòng vây một cách có phương pháp, tiêu diệt hoặc bắt giữ các đơn vị Hồng quân bên trong vòng vây. Bất cứ nỗ lực đột nhập từ bên ngoài đều bị đánh bại. Dù thiếu nhiên liệu, đạn dược, lương thực và gặp phải đối phương đang chiếm ưu thế trên bầu trời, các chiến sĩ Hồng quân trong vòng vây vẫn chiến đấu một cách anh dũng cho đến ngày 29/5/1942. Chỉ có 22.000 binh sĩ Hồng quân tìm cách thoát khỏi vòng vây.
Vào ngày 26/5, Tư lệnh Tập đoàn quân phương Nam, Thống chế von Bock kiểm tra thế bố trí của quân Đức đang bao vây quân Liên Xô: “Mọi nơi đều có chung một bức tranh. Đối phương bị bóp nghẹt cố gắng phá vây ở chỗ này chỗ kia nhưng vẫn ở bên bờ vực sụp đổ. Từ vị trí trên cao ở phía đông nam của Lozovenka, người ta có thể chứng kiến các pháo đội của chúng ta đang nã đạn từ mọi hướng vào khu vực “túi” bị bao vây, và sự chống cự của đối phương mỗi lúc một yếu đi... Các đám đông tù binh cứ chảy dài về sau. Các đơn vị xe tăng và các đơn vị thuộc Sư đoàn sơn cước số 1 đang thực hành tấn công. Cảnh tượng thật ấn tượng!”.
Hậu quả của trận đánh Kharkov lần 2 này như sau: Hồng quân có khoảng 270.000 quân nhân bị tử trận, bị thương, hoặc bị bắt. Nhiều viên chỉ huy nổi bật của Hồng quân đã hy sinh trong chiến đấu hoặc tự sát, trong đó có ít nhất 10 viên tướng. Tổn thất phía quân Đức và Romania chỉ là 30.000 người.
Thất bại ở Kharkov đã làm suy yếu đáng kể vị thế của Hồng quân ở các Mặt trận phía Nam và phía Tây Nam, loại bỏ khả năng họ có thể mở bất cứ cuộc tấn công nào. Điều này cho phép quân Đức giành lại quyền chủ động chiến lược và chỉ một tháng sau đó, chúng đã thực hiện Chiến dịch Blau, qua đó có thể đột phá tới vùng Bắc Kavkaz và thành phố Stalingrad.

 

[Ngao5]

Trận Kharkov lần thứ ba: Liên Xô tái chiếm Kharkov nhưng bị Đức đánh bật sau một tháng
Tháng 2 năm 1943, Chiến dịch Ngôi Sao hay Chiến dịch Belgorod-Kharkov, Hồng quân chiếm lại được thành phố Kharkov từ tay quân Đức.
Được biết đến với cái tên Chiến dịch Donets, trên thực tế, cuộc phản công của quân Đức mở màn vào ngày 19 tháng 2 năm 1943 và kết thúc vào ngày 15 tháng 3 năm 1943
Chiến dịch Donets hay Trận Kharkov lần thứ ba, quân Đức một lần nữa đánh lui Hồng quân và tái chiếm Kharkov, ngày 4 tháng 3 năm 1943
Chiến dịch Donets hay Trận Kharkov lần thứ ba là một chuỗi những chiến dịch phản công của quân đội Đức quốc xã nhằm vào Hồng quân Liên Xô tại gần khu vực Kharkov trong chiến tranh Xô-Đức (tiếng Nga: Харьков; tiếng Ukraina: Харків), diễn ra từ ngày 19 tháng 2 đến 15 tháng 3 năm 1943. Trong các tài liệu Đức, tên của chiến dịch này là Chiến dịch Donets, còn trong các tài liệu Liên Xô mang tên là Chiến dịch Donbas và Kharkov. Trong trận này, đòn "hồi mã thương" của quân Đức đã loại ra khỏi vòng chiến đấu khoảng 70.000 đến 80.000 người của quân đội Liên Xô và tái chiếm các thành phố Kharkov và Belgorod.

 

[Ngao5]

Sau khi bao vây Tập đoàn quân số 6 của Đức ở "cái túi" Stalingrad, Hồng quân đã mở một loạt những chiến dịch tấn công nhằm vào phần còn lại của Cụm Tập đoàn quân Nam. Đỉnh cao của các đợt tấn công này là chiến dịch Ngôi Sao. Trong tháng 1 và đầu tháng 2 năm 1943 Hồng quân đã phá vỡ các phòng tuyến của Đức quốc xã tại khu vực sông Đông, đục thủng một lỗ rộng hàng trăm cây số trên mặt trận và loại khỏi vòng chiến một số lớn quân Đức quốc xã và chư hầu. Các thành phố Kharkov, Belgorod và Kursk cũng được lấy lại từ tay quân Đức. Các chiến dịch tấn công trên là những thành công lớn của Hồng quân, tuy nhiên điều này đã khiến mặt trận của họ bị kéo căng quá cỡ. Ngày 2 tháng 2 năm 1943, Tập đoàn quân số 6 đã đầu hàng, và cuối cùng Hồng quân đã rảnh tay tung một lượng lớn binh lực của Phương diện quân Trung tâm nhằm vào cả Cụm Tập đoàn quân Nam và Cụm Tập đoàn quân Trung tâm của Đức vào ngày 25 tháng 2. Tuy nhiên, nhiều tháng chiến đấu liên tiếp đã khiến Hồng quân bị hao tổn nặng nề, nhiều Sư đoàn chỉ còn có 1-2 nghìn binh sĩ. Nhân cơ hội đó, ngày 19 tháng 2 năm 1943 Thống chế Erich von Manstein mở một đòn phản kích nhằm vào phía nam Kharkov với Quân đoàn xe tăng 2 SS còn nguyên vẹn cùng với các Tập đoàn quân xe tăng 1 và 4 vừa được bổ sung quân số, xe tăng và các loại vũ khí, khí tài mới khác.

 

[Ngao5]

Giành được thế bất ngờ và nắm lại quyền chủ động chiến dịch, quân Đức đã thành công trong việc đánh bọc sườn, bao vây và tiêu diệt các mũi công kích của Hồng quân ở phía Nam thành phố. Việc này giúp Von Manstein có thể tiếp tục tấn công vào Kharkov vào ngày 7 tháng 3.
Bất chấp mệnh lệnh của Manstein là phải bao vây Kharkov từ phía Bắc, Tư lệnh Quân đoàn xe tăng 2 SS đã cố tình lựa chọn giải pháp đột kích trực diện vào thành phố vào ngày 11 tháng 3 và hậu quả là họ phải trải qua bốn ngày đánh nhau đẫm máu giành giật từng căn nhà với lực lượng Hồng quân đồn trú. Cuối cùng, Sư đoàn xe tăng 1 SS "Adolf Hitler" đã hoàn tất việc đánh chiếm Kharkov vào ngày 15 tháng 3 năm 1943.
Hai hôm sau (17 tháng 3), Đức quốc xã cũng đánh chiếm Belgorod, tạo nên một "chỗ lồi" ăn sâu vào phòng tuyến quân Đức tại gần Kursk. Đây là nơi sẽ diễn ra trận Vòng cung Kursk nổi tiếng vào cùng năm đó. Theo thống kê của người Đức, từ 19 tháng 2 đến cuối tháng 3, quân đội Đức Quốc xã đã đánh thiệt hại nặng 52 Sư đoàn Hồng quân, khoảng 7 vạn binh sĩ Hồng quân bị chết, bị thương, bị bắt.
Tuy nhiên trận đánh trong nội đô Kharkov là cực kì đẫm máu đối với quân Đức, tính riêng Quân đoàn xe tăng 2 SS đã tổn thất đến trên 8.800 người. Chiến dịch Donets kết thúc vào cuối tháng 3 năm 1943 như một dấu gạch nối để chuẩn bị cho Trận Kursk nổi tiếng.

 

[Ngao5]

Theo Davit Glantz, thiệt hại về binh lực của quân đội Liên Xô khoảng từ 70.000 đến 80.000 người; trong đó, chừng 45.200 người chết và mất tích, 41.200 người bị thương. Từ tháng 4 đến tháng 7 năm 1943, Hồng quân ra sức phục hồi và củng cố lực lượng chuẩn bị cho cuộc tấn công sắp tới của phát xít Đức mà chúng ta biết là diễn ra ở Vòng cung Kursk. Thương vong của quân đội Đức không có thống kê đầy đủ (điều này xảy ra kể từ khi tướng Franz Halder bị loại khỏi Bộ Tổng tham mưu Đức); chủ yếu chỉ dựa vào các con số ước đoán tổn thất của Quân đoàn xe tăng SS, căn cứ theo việc các lực lượng Waffen-SS tinh nhuệ thường được tung vào những trận đánh khốc liệt nhất. Các học giả ước tính rằng cho đến ngày 27 tháng 3, Quân đoàn xe tăng 2 SS đã hao hụt mất 44% quân số, nghĩa là vào khoảng 8.800 binh sĩ trong đó có 160 sĩ quan. Trên cánh Bắc, Phương diện quân Voronezh (Liên Xô) trong tình trạng kiệt sức mặc dù chiếm được Kharkov nhưng cũng nhanh chóng phải rút bỏ nó ngay sau đợt phản công của Cụm tập đoàn quân Nam (Đức). Trong giai đoạn cuối của cuộc phản công, Cụm tác chiến Hollidt (Đức) đã hoàn thành tốt nhiệm vụ kiềm chế Phương diện quân

 

[Ngao5]

Sau thắng lợi tại Kharkov, Adolf Hitler đứng trước hai sự lựa chọn. Trước hết là "trả đòn phản công", (nghĩa là chờ cho Hồng quân phản công trước để sau đó trả đòn khi họ hở sườn như trong chiến dịch Donets vừa rồi) và sau khi giành lại quyền chủ động chiến dịch mở một loạt đòn tấn công vào cạnh sườn các đơn vị Hồng quân đang tấn công và hợp vây họ. Ý kiến này được Von Manstein ủng hộ. Lựa chọn thứ hai là nhân đà phản công thuận lợi mở tiếp một đợt tấn công chớp nhoáng nhằm vào "chỗ lồi" vừa được hình thành tại Kursk. Hitler chọn phương án thứ hai, và điều này đã dẫn đến trận đấu xe tăng nổi tiếng nhất chiến tranh thế giới thứ hai tại Vòng cung Kursk.

 

[Ngao5]

Trận Kharkov lần thứ tư: Tháng 8 năm 1943, Chiến dịch phản công Belgorod-Kharkov, cuộc chiến cuối cùng tại Kharkov giữa Đức và Liên Xô, Hồng quân giải phóng hoàn toàn thành phố hôm 28-8-1941

 

[lenhhoxung1980]

Thống chế Erich von Manstein cũng giỏi ra phết

 

[Ngao5]

Maket thành phố Kharkov năm 1933, tám năm trước khi bị Đức chiếm đóng

Khõng ảnh Kharkov ngày 14-6-1941. Bên phải là nhà máy chế tạo đầu máy xe lửa mang tên Quốc tế Cộng-sản. Phía dưởi bên phải là đường băng sân bay Kharkov

7-1941 – Xe tăng của Tướng Gerd von Rundstedt, tiến về thành phố Kharkov. Kharkov thất thủ ngày 24/8/1941

 

[Ngao5]

10-1941 – quân đội Đức chiếm thành phố Kharkov (Ukraina)

10-1941 – quân đội Đức chiếm thành phố Kharkov (Ukraina)

10-1941 – lính Đức uống nước giếng tại mặt trận Kharkov (Ukraina). Ảnh: Johannes Hahle

 

[Ngao5]

10-1941 – xe tăng Liên Xô T-34, bị Đức bắn hỏng trong trận chiến, tại xưởng sửa chữa của Đức ở Kharkov (bị chiếm đóng)

10-1941 – pháo tự hành StuG III và xe bọc thép chở quân Sd. Kfz. 250 của quân Đức trên đường phố Kharkov bị chiếm đóng

10-1941 – Quảng trường Dzerzhinsky (nay là Quảng trường Tự do) ở Kharkov trong thời gian bị Đức chiếm đóng. Ảnh: Julian Hähle

 

[Ngao5]

10-1941 – súng cối 120-mm model 1938 (PM-38) của Liên Xô bị Đức thu giữ trên đường phố thành phố Kharkov, Ukraina

10-1941 – một nhà báo đi tới Kharkov trên một chiếc xe sidecar được kéo qua bùn bởi một cặp ngựa. Ảnh: Mondadori

10-1941 – Lính Đức bố trí đằng sau một khẩu súng máy nạp đạn trong trận chiến Kharkov. Ảnh: Heinrich Hoffmann

 

[Ngao5]

23-10-1941 – bộ binh Đức với súng máy MG-34 trên đường phố Kharkov (Ukraina)

24-10-1941 – binh sĩ thuộc Quân đoàn 55, Tập đoàn quân 6 Đức là những người lính đầu tiên tiến vào chiếm thành phố Kharkov khi quân đội Liên Xô rút chạy

23-10-1941 Khẩu đội súng chống tăng Đức PaK 35/36 chiến đấu trong thành phố Kharkov (Ukraina)

 

[Ngao5]

23-10-1941 Khẩu đội súng chống tăng Đức PaK 35/36 chiến đấu trong thành phố Kharkov (Ukraina)

10-1941 – bộ binh Đức vượt một cây cầu ở Kharkov (Ukraina)

9-1941 – pháo tự hành Đức StuG III bị bắn cháy trên phố Moskovskaya, Kharkov

 

[Ngao5]

23-10-1941 Khẩu đội súng chống tăng Đức PaK 35/36 chiến đấu trong thành phố Kharkov (Ukraina)

1941 – Lựu pháo Đức 75mm leiG 18 modele 1927 bắn vào Hồng quân trên đường phố Kharkov (Ukraina)

23-10-1941 – xe bọc thép bán xích Sd.Kfz. 250/1 của Sư đoàn 57 bộ binh Đức trên đường phố Kharkov (Ukraina)

 

[Ngao5]

8-11-1941 – pháo tự hành StuG II1197 và xe bọc thép bán xích Sd.Kfz. 250/1 thuộc Sư đoàn 57 bộ binh Đức trên đuờng phố Kharkov (Ukraina)

8-11-1941 – pháo tự hành StuG II1197 và xe bọc thép bán xích Sd.Kfz. 250/1 thuộc Sư đoàn 57 bộ binh Đức trên đuờng phố Kharkov (Ukraina)

 

[Ngao5]

25-10-1941 – lính Đức treo cổ những du kích Xô Viết tại thành phố Kharkov. Dòng chữ trên ngực "Hình phạt cho những vụ nổ mìn”