Vì sao tăng huyết áp?
Đa số (>90%) là vô căn. Gọi là vô căn nhưng sâu xa vẫn là do xơ vữa mạch máu, lão hóa và căng thẳng.
Hiện tại, mục tiêu điều trị Tăng huyết áp là đưa về chỉ số 130/85, đặc biệt với người có bệnh nền (tiểu đường, mỡ máu, bệnh phổi mạn tính, bệnh thận...)
Không dùng thuốc:
- Vận động nhẹ nhàng vừa sức
- Giảm cân, bỏ thuốc lá, bỏ rượu, ăn nhạt
- Ăn nhiều rau xanh, các thực phẩm có omega-3, có chất chống gốc tự do (vui lòng google)
- Kiểm soát stress, bớt nóng giận
- Có giấc ngủ tốt, bằng vệ sinh giấc ngủ (google) và an thần thảo dược nhẹ.
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe:
- Hoa hòe (rutin), rau diếp cá (isoquercetin), tinh dầu thông đỏ
- Cần tây, các loại quả mọng, các loại hạt (óc chó, hạnh nhân, dẻ cười, macca, lanh, chi-a...)
- Các loại cá béo (cá hồi, cá da trơn...)
- Các thưc phẩm hay thuốc giàu omega-3
- Các loại thảo dược bổ gan: cam thảo đất, cà gai leo, diệp hạ châu (chó đẻ), cao trái nhàu, ac-ti-so, cúc gai hay kế sữa (silymarin), bồ công anh...
Thuốc:
(viết thường là tên hoạt chất, viết hoa là tên biệt dược)
a. Nhóm lợi tiểu: có loại làm hạ kali (indapamide-Natrilix/Natrixam, hydrochlorothiazide, furosemide-Lasix) và loại làm tăng kali (spironolactone-Aldacton). Một số hãng kết hợp 2 loại này vào 1 viên (Franilax). Nếu dùng loại hạ kali thì phải bổ sung kali (Panangin, Kaleorid)
b. Thuốc giãn mạch: có mấy nhóm, kinh điển là (1) nhóm ức chế men chuyển, có đuôi là ...pril (perindopril- Coversyl, enalapril-Renitec, lisinipril-Zestril...) nhóm này gây ho; sau đó người ta nâng cấp nhóm này lên, gọi là (2) nhóm ức chế thụ thể angiontensin II (AT-II), có đuôi ...sartan (losartan-Cozaar, telmisartan-Micardis, valsartan-Diovan, irbesartan-Aprovel...) nhóm nay ko gây ho; và còn nhóm nữa là (3) nhóm ức chế kênh calci, với các loại như nifedipin-Adalat, amlodipin-Amlor, felodipin-Plendil...) nhóm này thì trước Adalat thông dụng nhất, giờ thì Amlor, nhưng nhiều người bị phù chân khi uống lâu dài.
c. Thuốc ức chế thụ thể beta (beta blockers): ngoài hạ áp thì còn làm giảm nhịp tim, là các thuốc này có đuôi là ...olol: propranolol, atenolol-Tenormin, metoprolol-Betaloc/BetalocZok hoặc Egilok, bisoprolol-Concor/Concor Cor, nebivolol-Nebilet...). Các cụ mà đau thắt ngực, thiểu năng mạch vành thì bắt buộc dùng loại này ạ.
- Ngoài ra còn một số nhóm khác tác động lên thần kinh trung ương nhưng hiện cũng ít dùng.
d. Trong thực tế thì hiện nay có nhiều loại kết hợp, giữa giãn mạch và lợi tiểu, hoặc 2 loại giãn mạch với nhau (ức chế calci + 1 loại khác).
- Giãn mạch + lợi tiểu: thường là ức chế AT-II kết hợp hydrochlorothiazide như Micardis Plus, Hyzaar, Co-Diovan, Co-Aprovel... Riêng Natrixam là kết hợp amlodipin với indapamide.
- Hai loại giãn mạch: thường là amlodipin kết hợp ức chế AT-II (hoặc ức chế men chuyển) như Coveram, Beatil, ExForge, Twynstar, Cozaar XQ...
- Ức chế calci kết hợp ức chế beta: Plendil Plus (felodipin + metoprolol)
Cá biệt có loại kết hợp tới 3 thành phần như Triplixam (perindopril+amlodipin_indapamide) hay ExForge HCt (valsartan+amlodipin+hydroclorothiazide)
e. Các thuốc điều trị phối hợp:
Thường người bệnh tăng huyết áp hay kèm theo bệnh khác, nên thường kèm theo:
- Thuốc chống đông mau: có 3 nhóm là ức chế vitamin K (Sintrom, Coumarol), ức chế ngưng kết tiểu cầu (aspirin, Plavix, Ticlid...) và ức chế yếu tố 10 hoạt hóa (Xarelto, Eliquis, Pradaxa)
- Thuốc tiểu đường: ngoài insulin có 4-5 nhóm thông dụng: (1) nhóm sulfonylure (gliclazide-Diamicron), (2) nhóm biagunid (metformin-Glucophage), (3) nhóm ức chế DPP4, có đuôi -gliptin như linagliptin-Trajenta, sitagliptin-Januvia, vildagliptin-Galvus và (4) nhóm ức chế SGLT2, có đuôi -gliflozin như canagliflozin-Ivokana, empagliflozin-Jardiance, dapagliflozin-Forxiga. Hiện tại hay dùng loại kết hợp, nhóm ức chế DPP4 hoặc SGLT2 kết hợp với metformin: Jardiance Duo, Trajenta Duo, XigDuo, GalvusMet, JanuMet, IvokaMet.
-Thuốc hạ mỡ máu: chủ yếu có 3 nhóm là (1) nhóm statin như atorvastatin-Lipitor hoặc Zentocor, rosuvastatin-Crestor và (2) nhóm fibrat như fenofibrat-Lipanthyl, mới đấy có thêm (3) nhóm ezetimibe như Ezetrol, Atozet (kết hợp), Vytorin (kết hợp).
- Thuốc an thần
- Thuốc chống rối loạn trầm cảm...
