Mấy ngày qua tôi có đọc một bài báo có liên quan của một người nhận là làm trong ngành giáo dục và ngộ ra một điều: điều mà các bác đang bàn về cái gọi là bệnh thành tích của ngành giáo dục có thể bắt nguồn từ cách thống kê, tính toán, cân đo thành tích sai phương pháp. Có thể gọi là sự dốt nát về toán của các quan giáo dục.
Bởi bài báo tôi đã nói đến cho hay, cách tính điểm trung bình của các trường là lấy tất cả điểm cộng vào rồi chia cho số học sinh. Như vậy nếu có học sinh nào đi thi chỉ được 1, 2 điểm, thậm chí 0 điểm cũng là có thể, thì sẽ kéo điểm trung bình của toàn trường xuống một cách khủng khiếp.
Tôi ví dụ cụ thể thế này. Có 2 nhóm học sinh, gọi là nhóm A và nhóm B như sau:
Nhóm A.
- Số điểm 9: 4
- Số điểm 8: 5
- Số điểm 0: 1
Nhóm B:
- Số điểm 7: 5
- Số điểm 8: 3
- Số điểm 9: 2
Điểm trung bình của nhóm A là 7,6 còn nhóm B là 7,7. Với cách oánh giá hiện nay, nhóm B được đánh giá cao hơn nhóm A và vì thế phụ trách nhóm A sẽ tìm cách loại thành phần cá biệt của nhóm mình đi, thành phần mà có khả năng khi đi thi sẽ bỏ giấy trắng, và đây là điều các bác đang bàn, đúng không nào
Tuy nhiên, với cách xử lý số liệu đúng thì:
- 90% nhóm A đạt 8 điểm trở lên, còn con số này của nhóm B chỉ là 50%
- 40% nhóm A đạt 9 điểm, nhóm B chỉ có 20%
- Trung vị (median) của nhóm A là 8 điểm, của nhóm B là 7 điểm.
Tôi sẽ nói nhóm A hơn hẳn nhóm B.