ĐIỀU TRỊ-DỰ PHÒNG BỆNH XƯƠNG KHỚP
Giải pháp nào bền vững nhất!
Anh chị ạ, có những điều tưởng chừng như không thể xảy ra, nhưng rồi nó vẫn cứ xuất hiện. Và câu chuyện trong Y học cũng vậy.
Cách đây hơn một tháng, Bs có thăm khám cho một bệnh nhân là người quen từ Cửa Lò-Nghệ an ra. A đau lưng lan xuống chân, lúc vào khám anh đi lại khó khăn, chân anh cũng yếu hơn. Thêm nữa, trên chân tay anh có nổi rất nhiều những “u cục”, đó chính là tinh thể u-rát do bệnh gút (Goute) tạo nên. Anh ấy bị bệnh Gút mấy năm, điều trị thì không bài bản lại hay ăn uống tiệc tùng thường xuyên, nên các “u cục” này mới xuất hiện nhiều đến vậy. Qua thăm khám chụp chiếu phát hiện nguyên nhân anh bị đau và liệt không hoàn toàn chân là do trong lưng anh có một khối U, rất to và chèn ép nặng vào rễ thần kinh. Các Bs chưa thể chẩn đoán xác định được anh đang bị khối u gì, lành hay ác tính, còn người nhà thì hết sức lo lắng. BN có chỉ phẫu thuật để lấy bỏ khối u, giải phóng chèn ép thần kinh và làm tế bào xem đó là u gì. Anh chị biết không? Lúc mổ ra Bs cùng e-kip giật mình vì khối u đó chính là những tinh thể gút lắng đọng lại, chúng phá huỷ tất cả các thành phần của cột sống, chèn ép mạnh vào tổ chức thần kinh. Đọc sách vở chỉ mới biết những u cục do gút này xuất hiện ở tay chân là nhiều, Bs cũng chưa nghĩ nó lại xuất hiện cả ở cột sống và gây liệt cho bệnh nhân như vậy. Tối hôm đó về Bs có search tài liệu thì y văn thế giới cũng chỉ mới ghi nhận riêng lẻ một số ít những trường hợp như vậy. Thực sự vừa thấy thú vị vừa thấy bất ngờ, lại cả thêm chút “nể” cho người dân mình nữa. Ăn uống sinh hoạt không kiểm soát và thiếu khoa học, điều gì cũng có thể xảy đến với chính cơ thể mình, phải không anh chị?
Bài trước Bs chia sẻ về “Những vấn đề cơ bản của bệnh lý xương khớp-cột sống”. Bài này Bs tập trung viết về “Những giải pháp điều trị-dự phòng” để làm sao chúng ta cùng cha mẹ, ông bà luôn có được một hệ thống cơ xương khớp-cột sống khoẻ mạnh nhất có thể, anh chị nhé!
1. Lạm dụng “Thuốc Tiên”: Để giải quyết triệu chứng đau nhức xương khớp, có nhiều bệnh nhân đã vô tình hoặc cố ý lạm dụng thuốc giảm đau corticoid-hay còn gọi là “Thuốc Tiên”. Với những trường hợp như vậy, cơn đau tạm thời có thể giảm một chút nhưng hậu quả đi kèm thì phức tạp vô cùng. Bệnh nhân thường sẽ bị viêm loét dạ dày, tích nước phù mặt, xuất huyết dưới da, mọc lông tơ khắp mặt, rồi loạn việc phân bố mỡ (mặt tròn như mặt trăng, mông lép còn chân thì teo như que tăm), lâu dài còn gây suy teo tuyến thượng thận, suy giảm hệ miễn dịch của cơ thể, loãng xương, cao huyết áp...
Những thuốc giảm đau này thường BN tự ý ra mua tại các hiệu thuốc mà chưa được các Bs chuyên khoa kê đơn hướng dẫn hoặc thông qua các phòng khám không chuyên sâu, thầy lang. Thuốc BN hay dùng nhất hiện nay vẫn là medrol, dexamethason (người dân hay gọi là Đề-xa), prednisolon.. Ở những miền quê, nhiều những “thầy lang” kê đơn bốc thuốc lá, thuốc nam, gia truyền...những thực chất họ lại cho thêm cả corticoid này vào trong những gói thuốc, kết quả bệnh nhân thấy đỡ đau ngay và còn thấy ăn ngon miêng hơn. Tuy nhiên chỉ một thời gian ngắn BN đã phải quay lại để lấy đơn mới do khi dùng thuốc này, BN sẽ rất dễ bị phụ thuộc, bị nghiện và không dứt ra được. Hơn nữa, khi đã dung thuốc này, BN dùng những thuốc khác cũng sẽ cảm thấy không có hiệu quả. Đó chính là “chìa khoá” để các thầy lang luôn có được BN, còn BN thì sẽ mãi không biết được điều này.
Anh chị có biết không? Corticoid là nhóm thuốc giảm đau chống viêm và ức chế miễn dịch rất mạnh nhưng cũng có rất nhiều những tác dụng phụ nguy hiểm. Vậy nên khi dùng đúng chỉ định bởi những Bs chuyên khoa sẽ rất tốt cho bệnh nhân. Và ngược lại, khi bị lạm dụng, nó lại trở nên nguy hiểm vô cùng, giống như con dao hai lưỡi vậy. Ở những miền quê, thậm chí ở cả thành thị, hầu hết người dân lại đang bị rơi vào mặt trái của nhóm thuốc này, anh chị ạ.
2. Với tất cả mọi người khi gặp vấn đề xương khớp-cột sống, bước đi đầu tiên chính là tìm đến Bs chuyên khoa sâu về nhóm bệnh lý này. Qua thăm khám chụp chiếu, các Bs sẽ dựa vào đó để đưa ra những tư vấn và phác đồ điều trị phù hợp nhất. Ví dụ: nếu BN có chỉ định dùng thuốc, các Bs sẽ dựa vào mức độ đau, mức độ thoái hoá, mức độ loãng xương…của BN để đưa ra đơn thuốc, theo nguyên tắc từ nhẹ đến nặng tăng dần, kết hợp theo dõi và tập luyện, phục hồi chức năng. Nếu BN không cải thiện => nên quay lại, các Bs sẽ điều chỉnh đơn thuốc và đưa ra phác đồ mới. Có như vậy, BN biết được theo dõi sát tiến triển bệnh của mình, người thầy thuốc cũng qua đó có thêm cơ hội tích luỹ những kinh nghiệm điều trị cho riêng mình.
3. Với người già, tổn thương xương khớp hay gặp nhất chính là thoái hoá các khớp và loãng xương, nặng hơn nữa là mất vững khớp, biến dạng khớp, viêm dính khớp. Còn với cột sống đó là nhóm bệnh lý thoái hoá cột sống, hẹp ống sống, trượt đốt sống, các khối u di căn…Ngoài ra, những tổn thương thường gặp nữa là chấn thương xương khớp và nhóm bệnh lý viêm (viêm khớp dạng thấp, viêm khớp nhiễm khuẩn, thấp khớp cấp, viêm cột sống dính khớp, lupus ban đỏ…). Sau khi có chẩn đoán xác định bệnh, trong quá trình điều trị ngoài sử dụng nhóm thuốc giảm đau chống viêm, để xương khớp bệnh nhân khoẻ mạnh và bền vững lâu dài, người thầy thuốc luôn cần phải hỗ trợ những nhóm thuốc giúp BN “lấy lại” phần nào những phần xương khớp đã hỏng, đã mất. Ví dụ, với BN loãng xương chúng ta cần hỗ trợ BN thuốc chống huỷ xương, bổ sung canxi qua thuốc và tư vấn ăn uống, tập luyện. Với BN thoái hoá, cần bổ sung các nhóm thuốc dưỡng khớp, bôi trơn như glucosamine, Chondroitin sulphat, Collagen, Axit Hyaluronic, dầu đậu nành…Có như vậy, sự hồi phục của bệnh nhân mới bền vững lâu dài, vì người thầy thuốc đã “tái tạo” lại phần nào “nền tảng” của hệ xương khớp đã mất. Anh chị cũng cần lưu ý, quá trình điều trị này không thể “một phát ăn ngay” mà đòi hỏi có thời gian, kiên trì. Nhiều BN thiếu kiên nhẫn nên đã ưu tiên lựa chọn “Thuốc Tiên” như Bs đã nêu ở mục 1, hậu quả thế nào chắc anh chị đã biết.
4. Loãng xương, căn bệnh thầm lặng nhưng...chết người. Anh chị có biết? Loãng xương hầu như sẽ không chừa một ai khi chúng ta bước vào trung niên, tuổi già. đó là diễn biến tự nhiên của…tạo hoá. Và vấn đề loãng xương thường trầm trọng hơn ở giới nữ. Hậu quả thường mang đến đó chính là đau nhức xương khớp toàn thân nhưng BN không có điểm đau rõ ràng. BN thường gãy cổ tay, gãy cổ xương đùi, gãy xẹp đốt sống…dù chỉ trải qua một tai nạn rất nhẹ nhàng, nhiều khi chỉ ngã nhẹ trong nhà cũng có thể gãy xương trên nền xương loãng. Gãy xương ở người già thì anh chị biết rồi, đó có thể coi là “một bước ngoặt của cuộc đời”, đánh dấu sự suy sụp rất nhanh về sức khoẻ và BN thường “ra đi” sớm hơn mong đợi. Chính vì vậy sau 50 tuổi, anh chị nên tạo thói quen đi đo loãng xương mỗi năm 1 lần để phát hiện và điều trị tích cực ngay từ những dấu hiệu đầu tiên, anh chị nhé!
5. Sau 30 tuổi, quá trình thoái hoá đã bắt đầu, dù chúng ta có muốn hay không. Và cơ xương khớp cũng không phải là ngoại lệ.
Vậy để dự phòng tốt nhất cho nhóm bệnh lý này, Bs rất mong anh chị lưu ý một số ưu tiên nổi bật trong cuộc sống và sinh hoạt. Chúng bao gồm:
➢ Bỏ thuốc lá: Nhiều người cứ ngỡ rằng thuốc lá chỉ gây bệnh lý liên quan phổi. Thực ra không phải vậy. Thuốc lá phá huỷ khủng khiếp hệ xương khớp chúng ta. Ngoài ra thuốc lá còn làm tăng rất cao ngy cơ các bệnh lý liên quan đến tim mạch, mắt, , yếu sinh lý, dị dạng thai nhi..
➢ Giảm cân nặng: Trẻ em cùng với người lớn tăng cân, béo phì sẽ có nguy cơ cao bị bệnh lý xương khớp, đặc biệt là khớp gối, khớp cổ chân, khớp háng và cột sống thắt lưng. Xin hãy tự nhìn lại chính mình để cải thiện vóc dáng, đừng sống quá “dễ dãi” với cơ thể mình, vì chính sự “buông thả” hôm nay là bệnh tật chúng ta phải đón nhận khi về già.
➢ Thể thao đều, phù hợp với lứa tuổi. Thiếu niên, thanh niên trước 30 tuổi chúng ta có thể đá bóng, tennis, cầu lông…rất mạnh mẽ. Nhưng sau tuổi 30, mọi vận động tập luyện chúng ta cần cân nhắc. Chạy bộ nhẹ nhàng, đạp xe, yoga, bơi, xà đơn xà kép, gym, gập duỗi cơ bụng, suối nguồn tươi trẻ…là những môn Bs khuyên anh chị nên áp dụng sau tuổi 30. Trong trường hợp có bệnh lý cụ thể, Bs khuyên Anh chị nên tìm kiếm sự tư vấn từ Bs chuyên khoa, anh chị nhé!
➢ Hạn chế bia rượu, ăn uống nhiều hoa quả, bổ sung dưỡng khớp và vi chất, tảy giun sán hằng năm, uống nhiều nước..đó là những điều đơn giản nhưng anh chị đã làm được chưa? Xin đừng lấy thành tích “tiệc rượu đêm qua 4 người hết 3 lít” để đi khoe với mọi người, anh chị nhé! Đó là những gì cuối cùng chúng ta có để làm câu chuyện, để làm vui cho cuộc sống này?
➢ Tránh ngồi lâu 1 tư thế, đi xa ngồi lâu nên có gối cổ đai lưng hỗ trợ, nằm ngủ nệm cứng, gối thấp, hạn chế đi giày cao gót, tránh bê vác vật nặng đột ngột…Anh chị nhé!
6. Và cuối cùng, khi mọi thứ đã muốn “bỏ ta đi như những dòng sông nhỏ” thì chúng ta cũng không nên níu kéo để làm gì. Khi bệnh lý khớp gối, khớp háng, cột sống…diễn biến nặng, đau nhiều, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống thì anh chị nên phẫu thuật. Thay các khớp, thay đĩa đệm, bơm xi măng, tái dạo dây chằng…giờ không còn gì là xa lạ với những trung tâm phẫu thuật lớn. Chỉ tính riêng ở BV Việt Đức, mỗi ngày có trên dưới 60 bệnh nhân phẫu thuật các loại tổn thương xương khớp này, anh chị ạ. Phẫu thuật viên có chuyên môn, máy móc hiện đại, gây mê hồi sức tốt, phục hồi chức năng đầy đủ…Đó chính là cơ sở của những ca mổ thành công, trả lại chất lượng sống cho mỗi người.
Mỏi tay quá, anh chị ạ hịc…
Bài viết đến đây là hết! Bs rất mong anh chị cho Bs xin 1 “Like” động viên và 1 “Share” vì sức khoẻ cộng đồng, anh chị nhé! Bs cảm ơn anh chị thật nhiều.
Trân trọng!
BsKhánh,
Tặng các bác một bài viết của BS Khánh ở Việt Đức. Các bác đọc kỹ mục số 1 để hiểu tại sao lại có 1 số thầy lang có phép tiên. Em có lần cũng đi châm cứu bấm huyệt, có hỏi mấy người làm đông y về thuốc Đông y. Có 1 vấn đề là khi em hỏi là làm sao chứng minh được các vị thuốc đông y đó tốt hay ko tốt, có đủ thành phần dược tính không thì không ai trả lời được -> như vậy là không đáng tin cậy. Vì 1 vị thuốc lấy từ cây cỏ ra, nguồn thuốc ntn ngươi bán thuốc không biết, thành phần ntn cũng không biết mà chỉ nghe người ta nói rồi đi bán cho bệnh nhân. Em không chê gì đông y, nhưng em chỉ tin vào Khoa học. Trong khi những người làm nghề Đông Y lại thường trả lời là kiểu nó thế. Kiểu nó thể thì Hên xui. Hợp thì khỏi nhỡ gặp liều thuốc đểu phun thuốc sâu thì hại Gan hỏng thận. EM có bà cô vừa vào viện giải độc gan vì uống thuốc Đông y chữa Dạ dày..
là em em cứ chia sẽ, giúp đc ai thì giúp, bác ý có khám không là tâm và tuỳ vào bác ý.
