[CCCĐ] Đông Xuân 2021

[ThomasThang]

Đưòng độc đạo đi thằng vào công viên

Rừng aspen

Rừng thông

 

[ThomasThang]

Đường vào CVQG Bryce Canyon. Cụ nào đã ở vùng ôn đới nhìn hình này có thể nói xe đang chạy về hưóng nào, đông tây nam hay bắc?
Mách nhỏ: mặt không có tuyết do vì tuyết đã tan dĩ nhiên, nhưng lý do là vì trrong ngày mặt trời rọi thằng vào đấy nhiều giờ nhất.

Vĩ độ tại đây là 37 độ 66 Bắc. (Đường ranh Nam Bắc ở Triều Tiên là vĩ tuyến 38).
Có trang trên mạng có ứng dụng, em tính được là đúng thời điểm này lúc 12:00 giờ và địa điểm này cái bóng của em dài 1.93 mét, trong khi đó nếu ở Cà Mau thì gần 0.5 m. Đó là vì mặt trời mùa đông ở đây ngã về Nam nhiều hơn.

 

[ThomasThang]

Em xin bỏ qua đoạn vào công công viên vân vân vì đã tường thuật trước kia rồi. Mình đi thằng vào CV và đến gần bờ vực cái gọi là canyon. Vực sâu chừng 1000 mét.
Và đây là cảnh quan mùa đông. Em xin khoe loạt hình ai nấy biết Bryce Canyon cũng muốn có thực tế chụp được nhưng không có dịp làm được. Một lý do là vì mùa đông CV này thường hay bị đóng cửa bất ngờ vì tuyết, đường xa trắc trở ít ai tính toán được ngày đến mà dành thời gian vào.

Nếu chỉ được kể 3 khu vực địa hình địa chất kỳ vĩ nhất nước Mỹ thì trong đó phải có khu bảo tồn Bryce Canyon, Utah. Mà chắc cả thế giới không có gì tương tự để so sánh. Vào rồi sẽ thấy như mình đến được 1 hành tình khác. Em có đến khu vực Vũ Lăng Nguyên/Trương Gia Giới nơi được chọn quay phim Avatar, chổ đó chỉ bằng 1/20 cả khu vực này. Tương tự nhưng rất hạn chế.

 

[ThomasThang]

 

[HnA]

Nước Mỹ là 1 quốc gia rất mới so với lịch sử nhân loại và với kỹ năng kỹ xảo của loài người nói chung. Muốn có những biên giới là đường thằng lớn thì phải đủ các yếu tố: kỹ năng đo đạt, kỹ năng địa lý khá tiến bộ (bản đồ chính xác). Hai là miền đất vắng người, không có dân tộc lâu đời đã đến cư ngụ lập ra lãnh địa truyền thống của mình, ba là miền đất này tương đối bằng phằng và rộng lớn. Hiện nay chỉ có ở lục đia Bắc Mỹ, Úc và Bắc Phi.
Bắc Phi là sa mạc và dân cư là du mục, các thế lực đế quốc xưa đến thôn tính không gặp vấn đề dân cư. Mỹ và Úc: dân cư lúc đó ít nhiều du mục và thế lực đế quốc thôn tính lúc đó đã không coi người bản địa đáng phải lo ngại hay cần tôn trọng. Các nơi này đều được lập bản đồ sau thời kỳ kỹ năng địa lý, trắc địa đã khá tiến bộ, thế kỷ thứ 18, 19 trờ đi. các đường ranh biên giới này hoàn toàn là võ đoán không tuy thuộc địa hình địa vật như sông núi bờ biển, và không tuye thuộc nhân văn, dân tộc tại chổ.

Khu ngã tư biên giới duy nhất ở Mỹ này do 2 đường dài, 1 là vĩ tuyến 37 Bắc, 2 là kinh tuyến 109 Tây. Một theo vĩ tuyến dài 1717km từ Nevada đến Missouri, 2 là đường theo kinh tuyến dài 1058km từ Wyoming đến nước Mexico láng giềng phía Nam. Đã được lập sau khi Mỹ chiếm được đất từ tay lúc đó là Cộng hòa Mejico. Địa hình zư lày:

View attachment 6737353

Những hình ảnh này gợi cho em hình ảnh thân quen của rất nhiều bộ phim Mỹ mà em đã xem. Chưa đến Mỹ bao giờ nhưng vì xem phim và nay lại xem bài của cụ Tommy làm em thấy quen.

 

[tranquang83]

Nhân tiện lão THOMAS Thang ngó xem mỏm đá tôi đứng có còn hay rơi xuống vực rồi? Grand Canyon West, Jun. 2013

 

[Nam Đế]

Theo cụ Thomas vào KTT của người Anh Điêng nhà cháu vừa có chút tò mò, vừa e dè. Có lẽ vì ấn tượng khó phai từ hồi nhỏ xem phim viễn tây, trong đó người ta xây dựng những người Anh Điêng luôn ở phe phản diện xấu xa và man rợ. Cháu rất ấn tượng hình ảnh chiến binh Anh Điêng vừa phi ngựa, vừa hú hét (tay vỗ vào mồm).

 

[ThomasThang]

d

Nhân tiện lão THOMAS Thang ngó xem mỏm đá tôi đứng có còn hay rơi xuống vực rồi? Grand Canyon West, Jun. 2013

Lão đi vào mùa nào mà ăn mặc thoải mái thế. Grand Canyon là thung lũng sông Colorado khi đi ngang qua bang Arizona đã phá thành 1 cái vực dài độ chừng 150 km rất sâu và kỳ vĩ. Chính phủ HK chọn đoạn giữa rông và hùng vĩ nhất làm khu bảo tồn CVQG, bề dài chừng 50km. Khu lão đến xem là đoạn chót cực Tây của GC thì nằm trong 1 KTT tộc Havasupai, nên đc tộc này quản lý làm kinh tế du lịch. Khu này thương đc du khách do các tours du lịch mang tới từ Las Vegas, sáng đi trưa chiều về. Cảnh quan tại đây kém thua tại trung tâm tham quan của CVQG, đến từ 1 hướng khác, con đường đến phải gần 1 ngày từ Las Vegas, tại đó mới thực thụ là GC, là kỳ quan số 1 của Mỹ. Cám ơn lão tranquang83 tham gia cho em nó có dịp chém gió.

 

[ThomasThang]

Theo cụ Thomas vào KTT của người Anh Điêng nhà cháu vừa có chút tò mò, vừa e dè. Có lẽ vì ấn tượng khó phai từ hồi nhỏ xem phim viễn tây, trong đó người ta xây dựng những người Anh Điêng luôn ở phe phản diện xấu xa và man rợ. Cháu rất ấn tượng hình ảnh chiến binh Anh Điêng vừa phi ngựa, vừa hú hét (tay vỗ vào mồm).

Lần đầu tiên em thấy danh từ Anh Điêng đây cụ Nam Đế! Từ kép này ắt phải phiên âm từ tiếng Pháp, vì từ tiếng Anh sẽ phãi là Inh-Đi-ân. Có phổ biến ko cụ? ai nấy ở VN đọc thấy cũng biết cả? Trước đây thì bên này gọi là Indians, phổ biến, sau thì từ này dùng cho người từ Ấn Độ, ko còn đc dùng nữa. Bắt đầu thì người ta dùng "American Indians", sau nữa thì vì để tôn trọng chủng tộc bản địa (phong trào chỉ mới có từ cuối thế kỷ 20) thì nay phải gọi là Native Americans. Em sẽ nói thên về tiêu đề của cụ trong 1 đoạn sau, nhưng muốn nói rõ trước là các phim xưa kia có sự hiện diện của họ, sản xuất từ Hollywood là hoàn toàn bịa đặt - ví như loạt phim Rambo về VN vây. Chỉ duy nhất sau này có 1 phim đàng hoàng và đáng và nên coi là phim Dances with wolves, 1990, phim này trung thực đến nỗi phe cực hữu và bảo thủ chống đối rất mạnh.

 

[ThomasThang]

Em cảm ơn các cụ mợ đã like ("mời rượu"?) và bình luận và em xin đăng tiếp tập hình.

Bryce Canyon là 1 CVQG bề rộng chừng 4 km và sâu chừng 15 km ở phía Nam bang Utah, thành lập trên 1 dãi đất là mé 1 cái vực rất sâu và lớn. "Mé" tức là bờ vực, đứng trên 1 cao nguyên tương đối bằng phẵng. Trãi dài theo công viên là hằng loạt các "miệng chén", long chảo nơi đó có bố trí những điễm vọng cảnh mình dừng xe xuống ra xem được.

 

[ThomasThang]

Khí trời lạnh dưới 0 độ C tuyết từ những trận tuyết từ lâu ko tan và tự nén cứng, khi đi lên nguy hiểm nên cần mang theo gậy trường sơn như trên. Té lọt xuống gần 1,000 mét ko kiện liên bang đc vì liên bang ko có luật dân sự, chỉ luật hình sự (trong CVQG có chết là do cảnh sát liên bang, FBI điều tra). Lâu lâu cũng có tin người té, gần 99% là do... chụp ảnh. Ráng chịu thôi.

 

[ThomasThang]

Mấy người trong hình trên xem thấy cảnh quan là như thế này:

Lòng chảo này hình bán nguyệt, đường kính từ chổ này là chừng trên 3km. CCM hình dung được minh đang ở mặt bằng nhìn thấy có rừng thông phủ trong xa. Canyon là 1 phương ngữ của vùng này, tiếng Tây Ban Nha, là những cái vực nhừ thế này nhưng thường hẹp thua. Mỹ còn dùng cho các thung lũng sâu trong vùng Southwest mà thôi, gọi chổ khác vùng Tây Nam là ko dúng. Mình thì chắc dịch ra là thung lũng sâu thì đúng nhất, Tàu gọi là hiệp.

 

[ThomasThang]

Đây là các hình ảnh nghiệp dư mà du khách nào cũng có thể chụp được, không diễn tả đc cái tầm vóc của phần địa hình địa chất này được. Các cây thông kia cây nhỏ 40 mét, cây cao 80 mét, Các cột đá kia, cột lớn nhất ở đây trong xa là 300 mét (đáy vực chổ này là 800 mét). Cao ốc Bitexco Sài Gòn 260 mét bỏ vào đây thì sẽ thấy chả ra gì cả.

 

[ThomasThang]

Ít có ai vào được mùa tuyết để có những ảnh này vì như em có nói phần trên, lúc nào trong mùa đông địa phương có tuyết thì phải có cách theo dõi, tuyết quá thì công viên cấm vào, mùa lạnh đi đứng khó khăn vì là vùng sâu. Đi chơi mà nhiều ẩn số quá thì lo lắng mất vui. Thêm vào lúc này thì còn vụ dịch bệnh nữa, có parking 100 chổ chúng em vào chỉ có 2 xe khác.

 

[ThomasThang]

Cao nguyên địa chất này thành hình và biến hóa là từ hằng triệu năm, thế nhưng nhân viên CVQG (gọi là park rangers, vừa là hương dẫn viên vừa là nhân viên công lực cấp liên bang) bảo rằng nếu bạn cắm trại ngủ lại tại đây ban đêm sẽ nghe được tiếng đá đổ.

 

[ThomasThang]

Bỏ cái nhà thờ phố cổ Hà Nội vào đây chắc cũng khó mà tìm ra. CCCM ko có cảm giác choáng ngợp nếu ko thực tế đứng tại đây Mình đang dứng ở 1 chổ rất cao. Cái khu mình vao xem được ở Trương Gia Giới /Tương Tây nơi chọn quay phim Avatar, em đến xem năm 2018, nó có thể chỉ bằng 1/5 của cái lòng chảo này.

Tại đây ko có mưa lớn, nói chung là... ko có mưa. Thế thì kết quả soi mòn dữ tợn kia do từ đâu. Mà mùa đông du khách vào còn nghe được sức mạnh lạ thường vô hình này đang "làm viêc" như các anh rangers nói. Dạ em xin thưa là, do cái tuyết hiền hòa kia ạ. Em sẽ nói rõ dài dòng thêm sau vì cơ chế rất lạ lùng phưc tạp, cùng một cơ chế đã tạo ra sa mạc Four Corners các trang trươc.
Bây giờ là 12:30 đêm Noel 2021, em xin chúc các cụ các mợ độc giả của em một mùa lễ hôi đầm ấm, an toàn khỏi dịch bệnh và một năm mới an khang thinh vượng.

 

[ThomasThang]

Nói về cơ chế tạo ra địa hình này. Đây là miệng những lòng chảo khác nhau các bạn đã xem trên kia
Nói về mưa xối xả như ở khí hậu nhiêt đới như VN thì không có, tuy mỗi năm cũng có chút đinh (10 inches), nhưng tuyết thì tông cọng là trên 4 gang tay (>30 inches). Đây là diện tiếp cận giữa thềm cao nguyên và vực sâu phía dười, nơi bắt đầu của sự soi mòn.

Mỗi ngày khi có nắng thì có 1 it tuyết tan ra nước. Nước này không dồi dào chỉ đủ thấm vào lớp sa thạch phía mặt ngoài, nhất là các khe nhỏ. Về đêm các dung lương nươc này sẽ đông thành đá và sẽ nở ra. Việc này làm vỡ lớp đá sa thạch hay đá vôi phía ngoài, lớp mõng. Những khối đá nhỏ này vỡ vụn xuống. Nếu có hang hóc thì các lớp vỡ tạo ra các hang sâu dần như thấy. Do vì nước thấm nở ra mà các khối đá rơi xuống là rất nhỏ, là sạn hay hòn đá không lớn. Đó là khối đa vụn các bạn thấy dưới chân núi (xem chổ khô như trong các hình vùng Four Corners các trang trước).
Giữa 2 cột đá giữa hình ra rõ nhất. Các hang này sẽ lùi dần và đá sập xuống sẽ chừa ra 2 dãy cột đó

 

[ThomasThang]

Cơ chế trên tạo ra nhưng "lá sách" dài, lâu ngày cũng vì do nươc đá nở các lá sách này sẽ mõng đi và cuối cùng là những hàng dài là cột đá.

Các cột đá sần sùi là vì các lớp địa chất qua nhiều thời kỳ khác nhau mà trầm tích, không cùng độ chắc chắn như nhau. Đây là cũng là cơ chế đã sinh ra địa hình khu bảo tồn Vũ Lăng Nguyên/Trương Gia Giới bên Hồ Nam TQ. Tuy các trận mưa lẻ tẻ trong năm có giúp vào sự soi mòn nhưng không đáng kề. Do đó các hương dẫn viên rangers có nói nếu bạn cắm lều ngủ đêm trogn các khu cho phép trong CVQG đêm đêm sẽ nghe thấy đá đổ. Chuyện này xãy ra liên tiếp đã qua nhiều nghìn năm và vẫn đang tiếp diễn. Địa hình này là 1 địa hình sống.

(Trong địa hình sa mạc các trang trước sự soi mòn cũng là như vậy, Nhiệt độ đông đá về đêm trong sa mạc thường khi hiện hữu 4 tháng 1 năm.Ở đó còn thêm có gió, gió mạnh mang cát cũng soi mòn đươc núi.)

 

[ThomasThang]

Một khi khối đã vỡ vụn đồ xuống vực sẽ tạo các dốc đá sỏi dưới chân núi như trong hình này (nơi phủ tuyết.

Khi tuyết tan cũng thấm vào lớp sạn đó và khi đông lại về đêm thì lớp sạn đá nhỏ đó sẽ "bò" dần xuống chổ thấp, hiện tượng gọi là soil creep, "đất bò". 'To creep' là bò rất chậm, như con giun hay sên. Không có những trận mưa xối xả lôi cuốn đất đá như ở khí hậu nhiệt đới, mà chỉ có sạt lỡ chậm kiễu đặc biệt này tại đây.

 

[ThomasThang]

Độ cao tại cao nguyên này, cao hơn Sa Pa 1000 mét. Hình chụp 1 chuyến trước.

Cũng vào mùa khô, để các bạn hình dung rõ hơn cơ chế soi mòn em tả phía trên