Các tuyến đường gánh gạo lên Điện Biên Phủ
1. Từ Thanh Hoá
Men theo chân rừng Cúc Phương đến Nho Quan (Ninh Bình) → Mường Khén
Mường Khén (nay là Thị trấn huyện Tân Lạc), đường 6 ngày nay từ Mường Khén qua Thung Khe, đến thị tứ Đồng Bằng lúc đó chưa có
Thời đó để lên được Mộc Châu, Sơn La, buộc phải qua Dốc Cun → đến Suối Rút → Bãi Sang → Mộc Châu (Thị trấn Nông trường ngày nay)
Khu vực Suối Rút ngày nay nằm dưới lòng hồ thuỷ điện Hoà Bình
Từ Mộc Châu đến Sơn La phải qua ngã ba CÒ NÒI - tương tự ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh)
CÒ NÒI là giao cát của hai tuyến vận chuyển chính: từ Lạng Sơn, Tuyên Quang Cao Bằng... (phía bắc) và Thanh Nghệ Tĩnh (phía nam)
Chọn CÒ NÒI là nơi ném bom, gây nhiều thiệt hai cho ta hơn, vì chẳng còn đường nào khác
2. Từ Lạng Sơn, Cao Bằng, hàng viện trợ của Trung Quốc từ Lạng Sơn → Thái Nguyên → Đại Từ → Đèo Khế (nay là Quốc lộ 37) → Sơn Dương → phà Bình Ca → Tuyên Quang (chỗ suối nước nóng Mỹ Lâm bây giờ) → gặp Quốc lộ 70 → Yên Bái → phà Ô Lâu vượt sông Hồng → Ba Khe (Văn Chấn, Nghĩa Lộ) rồi xuống ngã ba Thu Cúc
Lẽ ra từ Ba Khe xuống Thu Cúc và vượt đèo sang bên Phù Yên là đúng nhất.
Nhưng Thu Cúc nằm gần Thanh Sơn (44 km), gần vùng địch chiếm, nên buộc lòng phải mở đèo Lũng Lô, nằm giữa Ba Khe và Thu Cúc.
Đèo Lũng Lô dài 24 km được dân công làm bằng cuốc xẻng trong vòng 1 tháng
Từ Phù Yên vượt qua sông Đà ở chỗ cầu Tạ Khoa bây giờ và vượt đèo đến ngã ba Cò Nòi
Gần như ngày nào Pháp cũng ném bom CÒ NÒI
Những nam nữ thanh niên dân công hoả tuyến, cùng bộ đội đảm nhận san lấp và khắc phục đường xá tại đây
CÒ NÒI đúng là bản hùng ca trong Chiến dịch Điện Biên Phủ