Cách vận hành của hệ thống phúc lợi xã hội Canada
Hệ thống phúc lợi xã hội của Canada vận hành thông qua sự phối hợp giữa chính phủ liên bang, chính quyền tỉnh bang và nguồn đóng góp từ người lao động. Nó bao gồm các chương trình trợ cấp hưu trí, trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ người khuyết tật và trợ cấp cho người có thu nhập thấp. Dưới đây là cách hệ thống này hoạt động:
Hệ thống hưu trí Canada (CPP & OAS)
Kế hoạch Hưu trí Canada (Canada Pension Plan - CPP)
Cách hoạt động:
+ CPP là một hệ thống hưu trí bắt buộc, có nghĩa là tất cả những người lao động từ 18 đến 65 tuổi có thu nhập trên 3.500 CAD/năm đều phải đóng góp.
+ Người lao động và người sử dụng lao động đóng góp một phần thu nhập của họ vào quỹ CPP. Nếu bạn tự làm chủ, bạn phải tự đóng cả phần của người lao động và nhà tuyển dụng.
+ Số tiền nhận được khi về hưu phụ thuộc vào số năm bạn đã đóng góp và tổng số tiền đã đóng.
+ Bạn có thể bắt đầu nhận lương hưu CPP từ 60 tuổi, nhưng nếu hoãn đến 70 tuổi, số tiền nhận được sẽ cao hơn.
Tỷ lệ đóng góp CPP năm 2024:
+ Người lao động: 5.95% thu nhập (tối đa 3.867 CAD/năm).
+ Người sử dụng lao động: 5.95% thu nhập.
+ Nếu tự làm chủ: 11.9% thu nhập.
Mức trợ cấp CPP tối đa (2024):
+ Nếu nghỉ hưu ở tuổi 65, mức tối đa là 1.364,60 CAD/tháng.
+ Nếu nghỉ hưu sớm ở tuổi 60, mức này bị giảm 0,6% mỗi tháng trước 65 tuổi (tối đa giảm 36%).
+ Nếu hoãn nhận đến tuổi 70, mức này tăng 0,7% mỗi tháng sau 65 tuổi (tối đa tăng 42%).
Các loại trợ cấp trong CPP:
+ Lương hưu CPP: Trợ cấp hưu trí khi về già.
+ Trợ cấp khuyết tật CPP: Hỗ trợ người không thể làm việc do khuyết tật.
+ Trợ cấp tử vong CPP: Khoản tiền một lần dành cho gia đình người qua đời.
+ Trợ cấp cho người phụ thuộc CPP: Hỗ trợ cho con cái của người nhận CPP.
An sinh Tuổi già (Old Age Security - OAS)
Cách hoạt động:
+ Không giống như CPP, OAS là một chương trình trợ cấp không yêu cầu đóng góp trước đó.
+ Để đủ điều kiện nhận OAS, bạn cần là công dân hoặc thường trú nhân Canada và đã sống ở Canada ít nhất 10 năm sau 18 tuổi.
+ Số tiền bạn nhận được phụ thuộc vào thời gian bạn đã sống ở Canada sau tuổi 18.
Mức trợ cấp OAS tối đa (2024):
+ Từ 65 đến 74 tuổi: 713,34 CAD/tháng.
+ Từ 75 tuổi trở lên: 784,67 CAD/tháng.
Điều kiện giảm trợ cấp OAS (Clawback)
+ Nếu thu nhập của bạn vượt quá 90.997 CAD/năm (2024), bạn sẽ phải trả lại một phần trợ cấp OAS.
+ Nếu thu nhập cao hơn 148.179 CAD/năm, bạn sẽ không đủ điều kiện nhận OAS.
Trợ cấp bổ sung (Guaranteed Income Supplement - GIS)
Nếu bạn có thu nhập thấp, bạn có thể nhận thêm GIS. GIS là trợ cấp miễn thuế, không cần hoàn trả.
Mức tối đa GIS (2024):
+ Người độc thân: 1.065,47 CAD/tháng.
+ Người có vợ/chồng nhận OAS: 641,35 CAD/tháng.
+ Người có vợ/chồng không nhận OAS: 1.065,47 CAD/tháng.
Bảo hiểm thất nghiệp (Employment Insurance - EI)
Cách hoạt động:
+ Nếu bạn mất việc không do lỗi của mình, bạn có thể nhận trợ cấp EI.
+ Bạn phải đóng bảo hiểm EI trong thời gian làm việc để đủ điều kiện nhận trợ cấp.
Điều kiện để nhận trợ cấp EI:
+ Đã làm việc có đóng bảo hiểm EI.
+ Đã làm đủ số giờ làm việc tối thiểu (tùy theo khu vực bạn sống).
+ Sẵn sàng làm việc và tích cực tìm kiếm việc làm.
Mức trợ cấp EI:
+ Bạn có thể nhận 55% thu nhập trung bình hàng tuần trước khi mất việc, với mức tối đa 668 CAD/tuần (2024).
+ Thời gian nhận trợ cấp: 14 - 45 tuần, tùy thuộc vào tỷ lệ thất nghiệp trong khu vực của bạn.
Các loại trợ cấp EI khác:
+ EI Maternity and Parental Benefits: Trợ cấp thai sản và chăm sóc con nhỏ.
+ EI Sickness Benefits: Trợ cấp nếu bạn bị bệnh và không thể làm việc.
+ EI Caregiving Benefits: Trợ cấp nếu bạn phải chăm sóc người thân bị bệnh nặng.
Trợ cấp dành cho người khuyết tật
Cách hoạt động:
+ Chính phủ Canada và tỉnh bang cung cấp trợ cấp tài chính, hỗ trợ y tế và dịch vụ xã hội cho người khuyết tật.
+ Quebec có chương trình riêng, gọi là Programme de solidarité sociale, dành cho người không có khả năng làm việc.
Các loại trợ cấp chính:
+ Trợ cấp khuyết tật CPP: Nếu bạn đã đóng CPP và không thể làm việc do khuyết tật.
+ Trợ cấp Người khuyết tật Canada (Canada Disability Benefit - CDB): Dành cho người có thu nhập thấp.
+ Hỗ trợ nhà ở cho người khuyết tật: Bao gồm hỗ trợ tài chính để cải thiện điều kiện sống.
Trợ cấp Gia đình (Allocation Familiale)
Cách hoạt động:
Quebec có chương trình Allocation Familiale dành cho gia đình có con dưới 18 tuổi.
Số tiền nhận được phụ thuộc vào thu nhập và số con trong gia đình.
Trợ cấp được trả 4 lần/năm (tháng 1, 4, 7, 10), nhưng bạn có thể yêu cầu nhận hàng tháng.
Mức trợ cấp tối đa (2024):
+ Trợ cấp cơ bản: 2.782 CAD/năm cho một con.
+ Trợ cấp bổ sung: Nếu thu nhập gia đình thấp.
Hệ thống phúc lợi của Canada vận hành dựa trên nguyên tắc chia sẻ trách nhiệm:

Người lao động đóng góp khi làm việc, để nhận trợ cấp khi cần (CPP, EI).

Chính phủ hỗ trợ nhóm dễ tổn thương như người già, người thất nghiệp, người khuyết tật.

Các khoản trợ cấp giúp đảm bảo công bằng và giảm bất bình đẳng.