Chen vài nét về đất tìm vàng California, nhưng nơi mình vừa "đi qua":
Vùng núi Sierra Nevada cột sống của bang này là trung tâm tìm vàng, và sự kiện tìm thấy đc vàng tại đây năm 1848 là sự kiện then chốt đưa California vào lịch sử cận đại. Năm đó bang này trong thời kỳ gần như vô chính phủ, chỉ là 1 quân quản của Hoa Kỳ mới chiếm đc từ tay Mexico (1842), thì có 1 người lượm đc 1 cục vàng to như quả trứng. Tìn này lan ra... Thái Bình Dương! vì khi đó khó vượt sa mạc và đường dài 3 nghìn dặm bằng bộ qua cả 1 lục địa hoang sơ mới tới New York( đường khác là đường tàu thủy qua mũi cực Nam của Nam Mỹ phải 3 tháng). Cho nên nhưng người đến tìm vàng trước ti6en và sau này lên đến 50% của dân di cư qua Cali là từ Hawai (Nhật, Người Tây ban Nha, da trắng khác) và... Tàu nhà Thanh rất đông (có câu chuyện 1 người Việt Nam qua đây, thành cao bồi bắn súng lục cũng như ai, các cụ google chắc tìm đc). Tông số di dân do vụ vàng năm ấy đến 1848 là khoang 300,000 người, mà truoc đó dân sinh sống tại chổ chỉ là 15,000 người (nươc VN lúc đó em nhớ theo sử sach chỉ độ trên 1 triệu 1/2)
Từ 1849 người Mỹ từ vùng ven biển phía Đông lũ lượt vượt đường xa bằng bộ, ngựa, xe kéo để đến làm giàu trên răng núi này. Đủ mọi tầng lớp nhưng phiê kưu và chiu đựng ghê gớm. Nói chung là hỗn loạn cũng khá, mà da trắng là số đông, kỳ thị và tiêu diệt hết các giống dân da đỏ làm chủ đất đai vùng mình vửa xem qua (East va West Sierra Nevada), giết ngườ Tàu cũng bộn (tính hằng chục ngàn) Số người Mỹ đó gọi là Forty Niners (có tên trong bài ca dân gian cao bồi My Darling Clementine mà trẻ em học van hóa Mỹ tại Hà nội em nghe hát). Forty Niners cũng là tên đội banh bầu của San Francisco, thành phố họ giúp xây dựng lên từ đó.
Khoảng 1850 thì nguồn vàng khô dần và sau đó Mỹ chính thức mới sát nhập bang Cali, người di cư tiếp tục đến vì khí hậu rất tốt, nông nghiệp trù phú, người Tàu tiếp tục qua làm cu li nhất là làm đường xe lửa xuyên lục địa, sau đ1o thì chuy6en4 qua làm nông nghiệp. Nông nghiệp lâu đời tại Cali phải kể Tàu và Nhật là chính từ đó.
Những năm 1900 là dầu hỏa, 1950 đến gần đây là công nghiệp máy bay và vũ trụ, và hiện nay có thêm điện tử (Thung Lũng vàng Silicon Valley - vàng là vì đồi núi có hoa vàng)