[Funland] Chiến tranh lạnh (1945-1991)

[Ngao5]

Ngày 3-7-1960, Lumumba tuyên bố tổng ân xá cho các tù nhân, nhưng lại chưa bao giờ được thực hiện.
Sáng hôm sau 4-7-1960, Lumumba triệu tập Hội đồng Bộ trưởng để thảo luận về tình trạng bất ổn giữa quân đội của Lực lượng Publique (quân đội của chính quyền thân Bỉ trước đây)
Ngày 6-7-1960, Lumumba cách chức Tướng Émile Janssens, chỉ huy Lực lượng Publique.
Ngày 8-7-1960, Lumumba đổi tên Lực lượng Publique thành Quân đội Quốc gia Congo (ANC). Ông châu Phi hóa bằng cách bổ nhiệm Trung tá Victor Lundula làm Tổng tư lệnh và chỉ huy trưởng và chọn cựu bộ trưởng và cựu quân nhân Joseph Mobutu làm đại tá và lãnh đạo quân đội.
Tất cả các sĩ quan châu Âu đã được thay thế, chỉ vài người được giữ lại làm cố vấn.
Nhiều thành phố ở Congo rơi vào hỗn loạn

 

[Ngao5]

Hôm sau 9-7-1960, những vụ bạo động đã lan rộng khắp cả nước. Khoảng hai chục người châu Âu đã bị sát hại trong cuộc bạo động, trong đó có phó lãnh sự Ý, bị phục kích và bị giết bởi hỏa lực súng máy ở Élisabethville và gần như toàn bộ dân số châu Âu của Luluabourg bị giam trong một tòa nhà văn phòng vì sự an toàn.
Bỉ đã can thiệp
Ngày 10-7-1960, Bỉ đưa 6.000 quân đến Congo, để bảo vệ công dân khỏi bạo lực. Hầu hết người châu Âu đã đến tỉnh Katanga, nơi sở hữu nhiều tài nguyên thiên nhiên của Congo.
Tức giận, ngày 11-7-1960, Lumumba ra điều kiện các lực lượng Bỉ chỉ hành động để bảo vệ công dân của họ, theo chỉ đạo của quân đội Congo, và ngừng hoạt động của họ sau khi trật tự được phục hồi.

 

[Ngao5]

Hôm sau 9-7-1960, những vụ bạo động đã lan rộng khắp cả nước. Khoảng hai chục người châu Âu đã bị sát hại trong cuộc bạo động, trong đó có phó lãnh sự Ý, bị phục kích và bị giết bởi hỏa lực súng máy ở Élisabethville và gần như toàn bộ dân số châu Âu của Luluabourg bị giam trong một tòa nhà văn phòng vì sự an toàn.
Bỉ can thiệp
Ngày 10-7-1960, Bỉ đưa 6.000 quân đến Congo, để bảo vệ công dân khỏi bạo lực. Hầu hết người châu Âu đã đến tỉnh Katanga, nơi sở hữu nhiều tài nguyên thiên nhiên của Congo.
Tức giận, ngày 11-7-1960, Lumumba ra điều kiện các lực lượng Bỉ chỉ hành động để bảo vệ công dân của họ, theo chỉ đạo của quân đội Congo, và ngừng hoạt động của họ sau khi trật tự được phục hồi.
Cùng ngày, Hải quân Bỉ bắn phá Matadi sau khi đã sơ tán dân chúng, giết chết 19 người Congo. Sự căng thẳng dẫn đến các cuộc tấn công của người Congo vào người Âu. Một thời gian ngắn sau đó, các lực lượng Bỉ chuyển đến chiếm các thành phố trên khắp cả nước, bao gồm cả thủ đô, nơi họ đụng độ với binh lính Congo.
Nhìn chung, sự can thiệp của Bỉ đã làm cho cho Quân đội Quốc gia Congo rơi vào tình trạng tồi tệ hơn .

 

[Ngao5]

Ngày 11-7-1960, “Nhà nước (tỉnh) Katanga” tuyên bố độc lập dưới sự lãnh đạo của “T.hủ tướng” Moïse Tshombe, với sự hỗ trợ của chính phủ Bỉ và các công ty khai thác mỏ như Union Minière.
Lumumba và Kasavubu đã gửi công hàm đến Liên Hợp Quốc phản đối việc triển khai của Bỉ, yêu cầu họ rút lui và được thay thế bằng một lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế.
Nghị quyết 143 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, kêu gọi lực lượng của Bỉ rút lui và đưa Lực lượng gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc tới Congo.
Mặc dù sự xuất hiện của quân đội LHQ, tình trạng bất ổn vẫn tiếp diễn. Lumumba yêu cầu quân đội Liên Hợp Quốc ngăn chặn cuộc nổi dậy ở Katanga, nhưng các lực lượng Liên Hợp Quốc không được phép làm như vậy theo nhiệm vụ của họ.

 

[Ngao5]

Ngày 14-7-1960, Lumumba và Kasavubu cắt đứt quan hệ với Bỉ, và gửi một bức điện đến Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô Nikita Khruschev, yêu cầu ông “theo dõi chặt chẽ tình hình ở Congo”.
Lumumba ban đầu mong muốn được hỗ trợ kỹ thuật từ Bỉ và phương Tây, nhưng muốn tránh tham gia với Hoa Kỳ hoặc Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh. Bằng cách duy trì một chính sách "trung lập tích cực", ông hy vọng tạo ra một đất nước độc lập.
Vì Liên Hợp Quốc từ chối giúp chinh phục Katanga, Lumumba đã tìm kiếm viện trợ của Liên Xô dưới hình thức vũ khí, thực phẩm, vật tư y tế, xe tải và máy bay để giúp di chuyển quân đến Katanga.
Ngay lập tức, trong vòng sáu tuần lễ, Chính phủ Liên Xô cử 1.000 nhân viên cùng những chuyến tàu thuỷ chở ô tô, lương thực, vũ khí, thuốc men tới Congo, không kể phi công Liên Xô đảm nhận chuyên chở quân cho Quân đội Quốc gia Liên Xô. Lúc này binh sĩ Liên Xô chưa xuất hiện.
Quyết định của Lumumba nghiêng sang Liên Xô đã báo động phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ.

 

[Ngao5]

Ngày 24-7-1960, Lumumba đến thành phố New York, nơi ông gặp Tổng thư ký LHQ Dag Hammarskjöld. Các đại biểu châu Phi sắp xếp cho ông gặp Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ ở Washington. Ông đã có một cuộc phỏng vấn dài với Bộ trưởng Ngoại giao Christian Herter và bày tỏ sự không hài lòng với quân đội Bỉ ở Congo và yêu cầu Mỹ viện trợ. Herter nhắc lại rằng Hoa Kỳ chỉ hỗ trợ Congo như là một phần của nỗ lực lớn hơn của LHQ.
Lumumba ngay lập tức ra lệnh cho Quân đội Quốc gia Congo do Mobutu chỉ huy để hạ gục cuộc nổi dậy ở Nam Kasai, nơi có đường sắt chiến lược cần thiết cho một chiến dịch ở Katanga. Chiến dịch đã thành công, nhưng cuộc xung đột đã sớm biến thành bạo lực sắc tộc. Quân đội đã tham gia vào vụ thảm sát thường dân Luba.
Quan điểm của Tổng thống Kasavubu và T.hủ tướng Lumumba mâu thuẫn nhau.
Tổng thống Kasavubu muốn chính quyền theo thể chế Liên bang
T.hủ tướng Lumumba lại muốn các tỉnh không được tách ra, tất cả dưới sự quản lý của chính quyền trung ương.
Tổng thống Kasavubu tuyên bố rằng chỉ có một chính phủ liên bang mới có thể mang lại hòa bình và ổn định cho Congo. Kasavubu phá vỡ liên minh chính trị với Lumumba, người cho rằng Nhà nước là đơn nhất.

 

[Ngao5]

Căng thẳng tăng lên chống lại Lumumba (đặc biệt là xung quanh thủ đô Leopoldville) và Giáo hội Công giáo công khai chỉ trích chính phủ của ông.
Ngay cả với Nam Kasai vừa bị chinh phục, Congo vẫn thiếu sức mạnh cần thiết để chiếm lại Katanga.
Căng thẳng tăng lên chống lại Lumumba (đặc biệt là xung quanh thủ đô Leopoldville) và Giáo hội Công giáo công khai chỉ trích chính phủ của ông.
Ngay cả với Nam Kasai vừa bị chinh phục, Congo vẫn thiếu sức mạnh cần thiết để chiếm lại Katanga.
Lumumba đã triệu tập một hội nghị châu Phi ở Leopoldville từ ngày 25 đến ngày 31 tháng 8, nhưng không có người đứng đầu ngoại quốc nào xuất hiện và không có quốc gia cam kết hỗ trợ quân sự.
Lumumba một lần nữa yêu cầu các binh sĩ giữ gìn hòa bình của LHQ hỗ trợ ông trong việc đàn áp cuộc nổi loạn, đe dọa sẽ mang quân đội Liên Xô nếu họ từ chối.
Liên Hiệp Quốc sau đó đã từ chối Lumumba việc sử dụng các lực lượng của mình, và khả năng can thiệp trực tiếp của Liên Xô ngày càng trở nên có khả năng.

 

[Ngao5]

Tổng thống Kasavubu bắt đầu lo sợ những người ủng hộ Lumumba làm đảo chính, nên đã ra tay trước
Tối ngày 5-9-1960, Tổng thống Kasavubu tuyên bố trên đài phát thanh rằng ông đã sa thải Lumumba và sáu trong số các bộ trưởng chính phủ của ông do các vụ thảm sát ở miền Nam Kasai và liên quan đến Liên Xô ở Congo.
Khi nghe chương trình phát sóng, Lumumba lên đường tới đài phát thanh quốc gia, dưới sự bảo vệ của LHQ. Lumumba tố cáo việc ông bị sa thải trên đài phát thanh là bất hợp pháp, buộc tội Kasavubu một kẻ phản bội
Ông tới Quốc hội và tiến hành một cuộc tranh luận đòi bãi bỏ chức vụ Tổng thống của Kasavubu. Tuy nhiên, Quốc hội đã không ủng hộ việc bác bỏ của Lumumba, tạo ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp.
Mọi người đã cố gắng để hoà giải tổng thống và T.hủ tướng do sự bất đồng, nhưng thất bại.

 

[Ngao5]

Ngày 13-9-1960, Quốc hội đã tổ chức một phiên họp chung giữa Thượng viện và Quốc hội, nhưng cũng chẳng đi đến đâu cả.
Ngày 14-9-1960, Đại tá Mobutu làm đảo chính. Bãi bỏ chức vụ của cả Lumumba và Kasavubu.
Lumumba bị quản thúc tại gia vào ngày hôm sau tại dinh thự của T.hủ tướng. Quân đội Liên Hợp Quốc đã được triển khai xung quanh nhà để ngăn chặn sự bắt giữ của ông dưới bàn tay của quân đội Mobutu, người đã cho quân đội bao vây nơi Lumumba cư trú để ngăn chặn ông trốn thoát
Ngày 24 tháng 11, LHQ đã bỏ phiếu công nhận các đại biểu mới của Mobutu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, bỏ qua những người được Lumumba bổ nhiệm ban đầu. Lumumba và những cộng sự bỏ trốn

 

[Ngao5]

Với sự hỗ trợ của Anh, Hoa Kỳ và Bỉ, quân đội của Mobutu đã bắt được Lumumba ở Lodi vào ngày 1-12-1960. Ông được chuyển đến Port Francqui vào ngày hôm sau và bay trở lại Léopoldville.
Lực lượng LHQ không can thiệp.
Mobutu buộc tội Lumumba kích động quân đội nổi loạn và các tội ác khác
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Dag Hammarskjöld đã kêu gọi Kasavubu đối xử theo đúng thủ tục tố tụng đối với Lumumba.
Liên Xô buộc tội Tổng thư ký LHQ Hammarskjöld và phương Tây chịu trách nhiệm về vụ bắt giữ của Lumumba và yêu cầu thả ông ta.

 

[Ngao5]

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc họp ngày 7-12-1960 để xem xét các yêu cầu của Liên Xô:
- LHQ phải tìm cách thả Lumumba ngay lập tức và phục hồi ngay lập tức chức vụ của Lumumba là người đứng đầu chính phủ Congo
- giải giáp các lực lượng của Mobutu
- quân đội Bỉ phải rút khỏi Congo.
- Hammarskjöld phải từ chức ngay lập tức
- bắt giữ Mobutu và Tshombe
- Lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ phải rút khỏi Congo.

Hammarskjöld, trả lời những lời chỉ trích của Liên Xô về hoạt động ở Congo, nói rằng nếu các lực lượng Liên Hợp Quốc rút khỏi Congo "Tôi sợ mọi thứ sẽ sụp đổ."
Nghị quyết ủng hộ Lumumba đã bị thất bại vào ngày 14-12-1960 với tỷ lệ 8/2.
Cùng ngày, một nghị quyết phương Tây cho Hammarskjöld tăng quyền hạn để đối phó với tình hình Congo đã bị Liên Xô phủ quyết.

 

[Ngao5]

Mất niềm tin rằng cộng đồng quốc tế sẽ ủng hộ việc phục hồi của mình, Lumumba đã chạy trốn vào cuối tháng 11-1960 để cùng với những người ủng hộ ông ở Stanleyville thành lập một chính phủ mới.
Ngày 1-12-1960, Lumumba bị quân đội của Mobutu bắt. Đầu tiên ông và hai cộng sự được đưa đến Trại Hardy ở Thysville, cách thủ đô Leopoldville 150 km. Bị bắt cùng ông là Maurice Mpolo và Joseph Okito, hai cộng sự chính trị đã lên kế hoạch hỗ trợ ông trong việc thành lập một chính phủ mới. Họ bị bỏ đói bởi các lính canh tù theo lệnh của Mobutu. Trong lá thư cuối cùng, Lumumba viết cho Rajeshwar Dayal: "bằng một từ, chúng ta đang sống giữa những điều kiện không thể hoàn toàn được; hơn nữa, họ chống lại luật pháp".

 

[Ngao5]

Sáng 13-1-1961, Kasavubu, Mobutu, Bộ trưởng Ngoại giao Justin Marie Bomboko, và Giám đốc An ninh Victor Nendaka đích thân đến trại và đàm phán với quân đội. Xung đột đã được tránh, nhưng rõ ràng là việc giữ một tù nhân gây tranh cãi trong trại là một nguy cơ quá lớn.
Harold d'Aspremont Lynden, cựu Bộ trưởng thuộc địa Bỉ, đã ra lệnh đưa Lumumba, Mpolo và Okito đến bang Katanga.
Lumumba được di chuyển trên chuyến bay đến Elizabethville vào ngày 17-1-1961. Khi đến nơi, Lumumba và các cộng sự của ông bị giam tại nhà tù Brouwez, nơi họ bị đánh đập tàn bạo và bị tra tấn bởi các sĩ quan Katangan và Bỉ.
Trong khi đó “T.hủ tướng” Tshombe và nội các của ông ta quyết định hành quyết Lumumba

 

[Ngao5]

Tối hôm đó, 17-1-1961, Lumumba và hai cộng sự bị giải đến một chỗ kín nơi ba đội hành quyết sẵn sàng.
Một ủy ban điều tra của Bỉ cho thấy việc hành quyết được thực hiện bởi chính quyền Katanga. Tổng thống Tshombe và hai bộ trưởng khác đã có mặt, với bốn sĩ quan Bỉ dưới sự chỉ huy của chính quyền Katangan. Lumumba, Mpolo và Okito được xếp thành hàng và bắn từng người một. Việc hành quyết diễn ra vào vào lúc 21:40 và 21:43 ngày 17 tháng 1 năm 1961 (theo báo cáo của Bỉ).
Người Bỉ và các đối tác của họ sau đó muốn loại bỏ các xác chết. Họ đào lên và cắt các xác chết thành mảnh nhỏ, sau đó hòa tan chúng trong axit sulfuric đặc trong khi xương bị nghiền và phân tán.
Các tài liệu được giải mật cho thấy CIA đã âm mưu ám sát Lumumba. Sự tiết lộ này cũng cho thấy rằng vào thời điểm đó chính phủ Hoa Kỳ tin rằng Lumumba là một người cộng sản và lo sợ ông ta vì Chiến tranh Lạnh.

 

[Ngao5]

Cựu chỉ huy tình báo Anh MI6 tại Hà Nội thú nhận tổ chức giết hại cựu T.hủ tướng Congo Patrice Lumumba

Cựu chỉ huy tình báo Anh MI6 tại Hà Nội thú nhận tổ chức giết hại cựu T.hủ tướng Congo Patrice Lumumba

"Nữ hoàng gián điệp" Daphne Margaret Sybil Désirée Park, nữ nam nước, nhà ngoại giao, sĩ quan tình báo Anh MI6 (1.9.1921-24.3.2010). Từng là chỉ huy tình báo của MI6 ở Hà Nội (Tổng lãnh sự, 1969-1970), Moscow, Congo và Zambia
Huân tước Lea khẳng định, không lâu trước khi chết, nữ nam tước Daphne Park, người đã làm việc cho MI6 gần 30 năm, khi nói chuyện với ông, đã thú nhận chính bà ta đã tổ chức vụ giết người này.
“Đây là những gì Daphne Park thú nhận: “Chúng tôi đã làm việc đó. Tôi đã tổ chức việc đó”.
Ông Lea nói rằng, việc Lumumba là cộng sản và có thể đã xích lại quá gần Liên Xô, quốc gia đang ở tình trạng chiến tranh lạnh với phương Tây, chính là nguyên nhân đưa ra quyết định thủ tiêu ông.
Trước khi được phái sang châu Phi, nữ tình báo huyền thoại Anh đã hoạt động một năm ở Moskva. Từ năm 1957, bà ta được chuyển đến châu Phi đang sôi sục trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, và đã tiếp cận các chiến sĩ đấu tranh cho nền độc lập của Congo và Zambia. Park đã thiết lập được các quan hệ thân thiết với nhiều lãnh tụ châu Phi thời đó đến mức, họ đã bàn bạc với bà khi đưa ra những quyết định trọng yếu đối với quốc gia. Park đã giúp chở trong khoang chở đồ ô tô của mình thư ký riêng của Patrice Lumumba rời khỏi Congo.
Bà đã được MI6 đặt biệt danh kính trọng “nữ hoàng của những gián điệp”.

 

[Ngao5]

Tổng thống Kasavubu

Đại tá Mobutu, người được Lumumba tin cẩn gài vào chỉ huy quân đội, nhưng ăn tiền của phương Tây để bắt Lumumba

Đại tá Joseph Mobutu, 1960. Ảnh: Marilyn Silverslone

Đại tá Joseph Mobutu dự lễ duyệt binh ờ Leopoldville, Congo, 1960. Ảnh: Marilyn Silverstone

 

[nhunhungngongio]

Cựu chỉ huy tình báo Anh MI6 tại Hà Nội thú nhận tổ chức giết hại cựu T.hủ tướng Congo Patrice Lumumba

Cựu chỉ huy tình báo Anh MI6 tại Hà Nội thú nhận tổ chức giết hại cựu T.hủ tướng Congo Patrice Lumumba

"Nữ hoàng gián điệp" Daphne Margaret Sybil Désirée Park, nữ nam nước, nhà ngoại giao, sĩ quan tình báo Anh MI6 (1.9.1921-24.3.2010). Từng là chỉ huy tình báo của MI6 ở Hà Nội (Tổng lãnh sự, 1969-1970), Moscow, Congo và Zambia
Huân tước Lea khẳng định, không lâu trước khi chết, nữ nam tước Daphne Park, người đã làm việc cho MI6 gần 30 năm, khi nói chuyện với ông, đã thú nhận chính bà ta đã tổ chức vụ giết người này.
“Đây là những gì Daphne Park thú nhận: “Chúng tôi đã làm việc đó. Tôi đã tổ chức việc đó”.
Ông Lea nói rằng, việc Lumumba là cộng sản và có thể đã xích lại quá gần Liên Xô, quốc gia đang ở tình trạng chiến tranh lạnh với phương Tây, chính là nguyên nhân đưa ra quyết định thủ tiêu ông.
Trước khi được phái sang châu Phi, nữ tình báo huyền thoại Anh đã hoạt động một năm ở Moskva. Từ năm 1957, bà ta được chuyển đến châu Phi đang sôi sục trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, và đã tiếp cận các chiến sĩ đấu tranh cho nền độc lập của Congo và Zambia. Park đã thiết lập được các quan hệ thân thiết với nhiều lãnh tụ châu Phi thời đó đến mức, họ đã bàn bạc với bà khi đưa ra những quyết định trọng yếu đối với quốc gia. Park đã giúp chở trong khoang chở đồ ô tô của mình thư ký riêng của Patrice Lumumba rời khỏi Congo.
Bà đã được MI6 đặt biệt danh kính trọng “nữ hoàng của những gián điệp”.

Bà này khéo là hình tượng bà sếp của Jame Bonds trong loạt phim 007.

 

[Ngao5]

13-9-1961 – Trái sang: Đại tá Mobutu, T.hủ tướng Cyrille Adoula và Tổng thư ký LHQ Dag Hammarskjöld tại sân bay Njili (Leopolville)

Năm 1965, Mobutu làm đảo chính quân sự, trở thành Tổng thống nước Cộng hoà Zaire (tên mới của Congo).
Là nhà độc tài, ông ngồi ở chức vụ này suốt 32 năm, tham nhũng 15 tỷ USD

 

[Ngao5]

Lâu đài xây bằng tiền ăn cắp, tham nhũng của ông, nay trở thành phế tích

 

[Ngao5]

Lâu đài xây bằng tiền ăn cắp, tham nhũng của ông, nay trở thành phế tích