[Funland] Câu chuyện buồn của giấy Bãi Bằng

[xedaprach]

Hàng năm vẫn có những cuộc hẹn Skype chát với nhau để ôn lại quãng thời gian ý nghĩa cụ ạ. Cũng có nhiều đồng chí chuyên gia đã về với Chúa rồi

Đời người tham gia được bao nhiêu dự án lớn đâu, mỗi cái lại để trong lòng mình biết bao nhiêu kỉ niệm với những người từng ăn nằm tâm huyết với nó. Kiểu đứa con tinh thần ấy cụ nhỉ.

 

[khoinguyen]

Anh khoinguyen 1 thời sống trong khu chuyên gia này đơi, h đi qua sập xệ lắm, còn khu nghỉ dưỡng ko biết còn hoạt động không. Năm 2016 e có đứa bạn làm công nhân ở đây. Lương vẫn khá lắm mặc dù vẫn công nghệ cũ rích. Thế mí biết a tây đi trc ta bn niên.

Anh kể chú nghe chuyện này từ bao giờ mà chú nhớ thế nhỉ? Anh lv trên đó từ 1987, hơn 30 năm rồi, hồi đó khác xa bây giờ.

 

[dexom]

Giờ thanh lý cái nhà máy này thì bao tiền nhỉ?

 

[Euro2CityStar]

đốt bao tiền cho tư vấn giám sát .

 

[TungNhanh]

Ô dân Việt Trì à cụ?
Bọn Thụy Điển đem sang nhiều thứ hay ho. Đồ cơ khí chính xác của nó thì vô đối, khóa nè, máy đếm bấm tay nè...
3 thứ em nhớ nhất là:
1. Điều hòa không khí: Lần ấy ốm, được vào Trạm Y Tế của nhà máy Giấy khám, giời ơi mát và ảo diệu, thơm thơm kiểu sạch và khô
2. Vỏ lon bia ngồi tê chân để vừa nhỏ nước vừa mài miệng nó vào đá mài, được những cái cốc xinh xinh để uống đánh răng hoặc uống nước mát. Chống chỉ định nước sôi
3. Là 3 con sói, hồi ấy ở ta chưa bán thương mại, phần lớn do bọn này đem sang. Trẻ con nhặt thổi bóng chơi cực bền, chỉ có điều đell biết dùng rồi hay chưa
Còn đoạn đậm xhcn thì em nghĩ thêm phần bọn này nó quá nhân văn và văn minh, thêm tí máu viking trong người

Em dân bãi bằng sinh năm 84

 

[Euro2CityStar]

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Jaakko_Pöyry
cụ có gặp lão này không

Anh kể chú nghe chuyện này từ bao giờ mà chú nhớ thế nhỉ? Anh lv trên đó từ 1987, hơn 30 năm rồi, hồi đó khác xa bây giờ.

 

[Euro2CityStar]

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Jaakko_Pöyry
cụ có gặp lão này không

Anh kể chú nghe chuyện này từ bao giờ mà chú nhớ thế nhỉ? Anh lv trên đó từ 1987, hơn 30 năm rồi, hồi đó khác xa bây giờ.

 

[HuyArt]

1 bài viết hay trên VNexpress về công ty giấy Bãi Bằng-biểu tượng 1 thời của kinh tế Quốc Doanh.Được Thụy Điển tài trợ 2,8 tỷ krona,tương đương với khoảng 700 triệu USD theo thời giá của thập kỷ 70-80 xây nhà máy và cơ vật chất nhưng đến nay đi vào dĩ vãng.Máy móc hiện giờ vẫn còn dùng của những năm 80 thế kỷ trước...
Cảm giác cái gì vào tay người VN mình cũng nát nhỉ.Có thể nói dự án này được Thụy Điển rất kỳ vọng,bất chấp họ là 1 nước Tây Phương,bị sức ép từ các đảng phái ở Mỹ.
Xin mời các bác đọc ạ !!!

Hai thập niên qua, ngoại trừ vàng mã, phần lớn nhu cầu về giấy của người Việt đều tăng. Nhưng Tổng công ty giấy Việt Nam và Nhà máy Giấy Bãi Bằng lại nằm ngoài bức tranh này.

"Chế độ miền Bắc Việt Nam sẽ nhận được 200 triệu krona từ Thụy Điển trước khi cuộc chiến này kết thúc", ********* ngoại giao Thụy Điển Torsten Nilsson tuyên bố ngày 30/9/1969.

Đó là khi cuộc chiến tranh Việt Nam chuẩn bị bước vào những cao trào mới. Và Thụy Điển, một nước phương Tây, tuyên bố sẽ tài trợ tiền mặt cho Hà Nội.

"Nó gây sốc cho người Đan Mạch, người Na Uy, người Phần Lan, và hơn tất cả, là người Mỹ", báo Der Spiegel của Đức viết.

Năm mươi năm trước, Thụy Điển đứng bên bờ vực một cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ. "Lũ Thụy Điển vô ơn đã cho tiền kẻ thù của chúng ta", dân biểu Cộng hòa William J. Sherle gay gắt.

"Thế nào là trung lập, nước ta tự quyết" - tân ********* Thụy Điển Olof Palme nói với các đồng chí tại Đại hội Đảng xã hội dân chủ năm 1969. ********* Cơ khí luyện kim Nguyễn Văn Kha sang thăm Thụy Điển vào tháng 9 năm đó.

"Bây giờ Việt Nam cần gì nhất?", Torsten Nilsson hỏi ông Kha.

"Vũ khí. Nhưng tôi biết các ông không thể cung cấp cho chúng tôi thứ này", ********* Kha trả lời. Và sau đó, phía Việt Nam đề xuất hỗ trợ xây dựng một nhà máy giấy.

Tư liệu của Der Spiegel (Đức): ông Nilsson (ngoài cùng bên trái) và ********* Nguyễn Văn Kha (thứ 2 từ trái qua) chụp ảnh cùng nhau năm 1969.
Tháng 2/1971, nhóm chuyên gia lâm nghiệp Thụy Điển đầu tiên đến Việt Nam khảo sát các cánh rừng phía Bắc. Đầu năm 1975, nhà máy giấy Bãi Bằng khởi công trên diện tích gần 100 hecta của Phong Châu.

"Bãi Bằng" chưa bao giờ là một địa danh trên bản đồ hành chính. Nó là cách dân địa phương gọi vùng công nghiệp của Phong Châu, một vùng đất phẳng rộng lớn giữa đồi núi trung du. Còn trong nhiều nghiên cứu, "Bãi Bằng" là tên của một biểu tượng ngoại giao. Một quốc gia đã thể hiện phẩm giá theo cách họ muốn.

"Rồi Bãi Bằng sẽ có trung tâm thương mại, điện ngầm, có cả sân bay riêng. Rồi một ngày chúng tớ sẽ bay thẳng từ Stockholm sang Bãi Bằng, không cần qua Nội Bài", một chuyên gia Thụy Điển mơ màng trong thập kỷ 90, khi họ bàn giao lại nhà máy cho người Việt Nam.

Nhưng ở vùng đất người Thụy Điển gửi gắm giấc mơ của mình, sau vài thập niên, giờ nhân danh cái nghèo, người ta sẵn sàng vung tay đánh vỡ đầu kẻ khác, chỉ để ăn cắp vài khúc gỗ nguyên liệu làm giấy.

Nhà máy giấy Bãi Bằng 37 năm sau ngày cắt băng khánh thành không có nhiều thay đổi, ngoại trừ dấu vết thời gian.

Trên các bức tường ngoài xưởng sản xuất, vẫn có những tranh cổ động giai cấp công nhân theo phong cách của thập kỷ 70. Trong xưởng xeo, nơi 40 năm trước người Việt Nam và người Thụy Điển đứng ăn mì spaghetti mừng sự ra đời của cuộn giấy đầu tiên, vẫn là máy móc được sản xuất từ hơn 30 năm trước. Màu sơn tróc lở. Bảng điều khiển đã xước mờ.

Phía ngoài các phân xưởng, những bức tường rêu mốc, kim loại gỉ sét. Trong khuôn viên, cỏ dại mọc thành rừng. Lác đác là những dãy nhà cấp 4 đã xuống cấp, không phân định được còn chức năng hay đã để hoang.

Chỉ trong vòng 2 năm 2014-2015, Công ty cổ phần Giấy Bãi Bằng đã lỗ 255 tỷ đồng, trong khi vốn chủ sở hữu chỉ có 218,5 tỷ. Trong báo cáo tài chính gần nhất của Tổng công ty Giấy Việt Nam (Vinapaco) - cái tên Bãi Bằng chỉ xuất hiện nổi bật ở phần "nợ xấu" với 37 tỷ chưa thể thu hồi.

Năm 2017, hiện trạng của công ty này được cho là một trong những lý do chính khiến tổng giám đốc Vinapaco bị thay thế.

Những khối nhà được xây bằng 2,8 tỷ krona viện trợ của nhân dân Thụy Điển, tương đương với khoảng 700 triệu USD theo thời giá của thập kỷ 70-80.

Bên trong nhà máy giấy Bãi Bằng, 2019.
Trong thập kỷ 90, chỉ cần thấy ai lái xe đạp Mifa trên đất Phú Thọ, người ta biết ngay đấy là công nhân của Bãi Bằng. Lương tháng công nhân trung bình 4 chỉ vàng, cao nhất miền Bắc.

"Cả miền Bắc Việt Nam khi ấy làm gì có vũ trường. Bãi Bằng có vũ trường". Ông Trần Ngọc Quế, nguyên Tổng giám đốc công ty hồi tưởng.

Một nhà máy điện được xây dựng riêng cho Bãi Bằng, sau sản xuất và sinh hoạt còn thừa điện để hòa vào lưới quốc gia. Một "thành phố Bãi Bằng" được xây dựng phục vụ riêng cho công nhân.

Công nhân Bãi Bằng ngày vào xưởng giấy, gửi con nhỏ ở mầm non Bãi Bằng, con lớn ở tiểu học Bãi Bằng, tan làm đi bơi ở bể bơi Bãi Bằng, đánh tennis, bóng chuyền ở sân vận động Bãi Bằng, và tối ngủ ở căn hộ có sân vườn. Khi đau ốm thì khám bệnh ở trạm y tế có bác sĩ người Thụy Điển.

Làng Thụy Điển được xây dựng trên đồi thông cạnh đó, với hơn 100 biệt thự gỗ, bể bơi, quán bar và nhà hàng, là nơi ở của hơn 400 chuyên gia thuộc 25 quốc tịch. Người Phong Châu vẫn nhớ về dốc Chai Lọ, nơi đội đồng nát ngồi bán lại những thứ họ mót được trong đống rác của ngôi làng này.

Làng Thụy Điển, Bãi Bằng, mùa Hè năm 1979.
"Các công trình lớn nhỏ ở cái thị trấn này, đều từ giấy mà ra", ông Quế nói.

Ba thập niên sau, vẫn sự phụ thuộc đó, nhưng theo chiều hướng ngược lại. Thị trấn Phong Châu vài năm qua chứng kiến có lúc "quán phở cũng không có người ăn", Phó tổng giám đốc Vinapaco Mạc Mạnh Đang mô tả. Đó là quãng năm 2015, khi mà cả Tổng công ty Giấy lẫn Công ty giấy Bãi Bằng đều dày đặc những dấu "âm" trên báo cáo tài chính.

Bãi Bằng không còn vũ trường. Thị trấn Phong Châu là một chuỗi nhà dân thấp tầng quanh một cung đường chừng 3 km. Quán hàng thưa thớt. Các ảnh chụp vệ tinh từ thập kỷ 80 đến nay cho thấy sự mở rộng không đáng kể của vùng lõi đô thị, với điểm đầu là nhà máy giấy, điểm cuối là nhà văn hóa Giấy Bãi Bằng và trường tiểu học Bãi Bằng - vốn cũng là di sản thời Thụy Điển.

Năm 1990, sau 15 năm xây dựng, đào tạo và chuyển giao, toàn bộ đoàn chuyên gia Thụy Điển rời khỏi Việt Nam. Trước khi đi, trưởng cố vấn Sveningsson trăn trở: "Nếu Thụy Điển để Việt Nam tự lo liệu từ nay về sau thì tương lai có thể là một canh bạc".

Giây phút những người Thụy Điển rời đi, nhà máy giấy Bãi Bằng chính thức trở thành doanh nghiệp Nhà nước.

Làng Thụy Điển, Bãi Bằng, mùa Hè năm 1979.
Ông Dương Nguyên Thưởng, quản đốc đầu tiên của phân xưởng xeo giấy Bãi Bằng đã 82 tuổi. Ông có một quyển sổ ghi chép những sự kiện quan trọng: sinh nhật con, ngày họp mặt bạn bè, ngày xây sửa nhà, ngày trồng cây bơ trước cửa... Ông sợ tuổi già làm mình quên.

Nhưng 30/11/1980 là ngày ông không quên: ngày cuộn giấy Bãi Bằng đầu tiên ra lò. Cuộn giấy nặng gần 5 tấn, dài 3,8 mét hoàn thành lúc 11h30, "nóng hổi, thơm phức, trắng tinh". Anh em trong xưởng ôm nhau, hoan hô rền rĩ, sờ mó mãi cuộn giấy.

Học trò Việt Nam ngày ấy còn đang đánh vật với những trang giấy rão rạc, chưa đặt bút mực đã nhòe. Những "quyển vở 5 hào 2" làm từ giấy trắng của Trung Quốc, khi ấy được các gia đình Việt mua về, gập đôi khâu chỉ và dặn con cái ghi chép tiết kiệm. Bãi Bằng biến ước mơ của học trò Việt Nam trở thành hiện thực.

- Chúng ta cần có một cái bìa cho vở học sinh.

- Vở học sinh mà cũng cần bìa à?

- Cần. Vở đẹp, trẻ con mới thích học chứ. Hãy chọn một hình ảnh quen thuộc, con trâu, cánh đồng chẳng hạn.
Ông Thưởng không còn nhớ lời gợi ý của các chuyên gia Thụy Điển được đưa ra năm nào. Nhưng suốt nhiều năm sau đó, cuốn vở kẻ ngang bìa xanh, in hình chú bé cưỡi trâu với logo GBB đã thống trị các cửa hàng văn phòng phẩm. "Đã có thời, người ta đến hiệu sách và bảo, bán cho tôi một tập Bãi Bằng, thay vì bảo bán cho tôi tập vở".

Trong hai thập niên qua, ngoại trừ vàng mã, phần lớn nhu cầu liên quan đến giấy đều tăng. Tổng lượng tiêu thụ giấy của Việt Nam tăng với tỷ lệ hai con số trong suốt 10 năm qua, giờ đã đạt gần 5 triệu tấn một năm. Nhưng Tổng công ty giấy Việt Nam nằm ngoài bức tranh này - một kịch bản dành cho nhiều huyền thoại kinh tế quốc doanh khác. Thị trường giấy do các doanh nghiệp FDI dẫn dắt.

Một số phận điển hình. Trong bảng dưới, dễ nhận ra một thực tế đã được thừa nhận bởi nhiều bên: khả năng "làm ra tiền" của doanh nghiệp nhà nước luôn thấp hơn các doanh nghiệp tư nhân hoặc FDI. Hiểu đơn giản, cùng một đồng tài sản, nếu khối tư nhân thường kiếm ra hơn 2 đồng một năm, thì doanh nghiệp nhà nước không kiếm được một đồng.

Bìa vở Bãi Bằng với hình chú bé chăn trâu.

Một trong những lý do được nêu ra là, phương pháp quản lý của doanh nghiệp nhà nước mang những đặc thù riêng.

Nguyên phó tổng giám đốc Vinapaco Trần Ngọc Quế nhớ lại số phận những đề xuất đổi mới của mình sau năm 90. Năm 1994, Giấy Bãi Bằng đệ trình kế hoạch nâng công suất gấp đôi, 100.000 tấn mỗi năm. Ông Quế đưa ra ý tưởng mua công nghệ xeo giấy của Nhật, còn công nghệ xử lý bột của Thụy Điển, đắt hơn 25% so với dự toán ban đầu, nhưng "tận dụng được cái tốt của cả hai nước".

Ông Quế cùng lúc hứng chịu chỉ trích từ Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và cả Văn phòng Chính phủ. "Cái rẻ không làm, tự dưng muốn làm cái tốn tiền tốn của" - nhà máy bị mắng. Suốt bốn năm sau đó, là quãng thời gian "không thể áp lực hơn" với lãnh đạo nhà máy.

Điều này chỉ kết thúc khi cố ********* Phan Văn Khải chủ trì một cuộc họp đủ các bên. Nhưng cũng mất thêm 5 năm nữa, kế hoạch tăng năng suất mới được thực hiện.

Máy móc trong nhà máy giấy Bãi Bằng đã được trang bị từ thập kỷ 80.

Đến những năm 2000 ấy, ngay cả một làng nghề làm giấy "tự phát" ở Bắc Ninh cũng đã sở hữu dây chuyền triệu đô nhập ngoại. Năm 2006, một chủ xưởng giấy ở làng Dương Ổ lên báo khoe, dùng lương cao mời được cả chuyên gia hàng đầu từ Phú Thọ về làm cùng. Chuyên gia đó là một phó giám đốc nhà máy của Tổng công ty giấy Việt Nam.

"Cổ phần hóa là việc tất nhiên, để người làm chủ phải là người có tài sản, để họ sống chết với nó. Đấy là vấn đề của tất cả doanh nghiệp nhà nước", ông Quế diễn giải về sự bất cập trong cung cách quản lý của doanh nghiệp nhà nước. "Tài sản của nhà nước, sơ suất thì cùng lắm là bị kỷ luật thôi".

Chiến lược cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đã được Chính phủ thực hiện gấp rút trong thập kỷ qua. Nhưng Tổng công ty giấy Việt Nam chưa nằm trong danh sách.

Ông Quế đã lên kế hoạch tăng năng suất của nhà máy giấy Bãi Bằng lên 200.000 tấn từ năm 1997. Năm 2019, kế hoạch này chưa được thực hiện.

Những bi kịch của vùng trung du mà người Thụy Điển gửi gắm ước mơ không chỉ dừng ở khối nhà máy trì trệ tại thị trấn Phong Châu.

Hơn mười năm trước, Phùng Mạnh Thắng - Giám đốc lâm trường Yên Lập - bị bổ một nhát củi giữa đầu. Người ra tay là một cư dân địa phương, cáo buộc công ty giấy đã cướp đi sinh kế của dân vùng này.

Đó là một buổi sáng mùa thu năm 2008, người cán bộ lâm trường đứng dưới chân đồi quát vọng lên, khi nhìn thấy một thanh niên đang vác gỗ.

"Rừng của tao chứ" - người thanh niên trên lưng đồi quát lại, tay vẫn cố đẵn thêm vài thân keo non chằng lên xe máy, rồi rồ ga, phóng vút đi.

Thắng đuổi theo. Bị dồn đến ngõ cùng, người chạy trốn vơ một khúc gỗ, bổ vào đầu đối phương. Chiếc mũ bảo hiểm trên đầu Thắng vỡ làm đôi. "Nếu không có cái mũ bảo hiểm thì cũng không về gặp vợ con hôm ấy".

Cái mũ bảo hiểm cứu cho người thanh niên Mường, Nguyễn Đình Hậu khỏi bản án giết người. Anh ta lãnh án 9 tháng tù vì tội cố ý gây thương tích. Hậu là đại diện cho một lớp cư dân bất mãn với những lâm trường của Tổng công ty giấy ở Phú Thọ.

Chuyên gia Thụy Điển và người dân Phú Thọ cùng lao động, năm 1980.
Công ty trách nhiệm hữu hạn lâm trường Yên Lập là một thành viên của Tổng công ty giấy Việt Nam, đặt tại huyện Yên Lập, Phú Thọ. Trong một tham vọng điển hình của nền kinh tế Việt Nam trước mở cửa, Tổng công ty này được thiết lập theo mô hình tự cung cấp nguồn gỗ: họ nắm trong tay 15 lâm trường, với hàng chục nghìn héc-ta đất lâm nghiệp, để trồng cây lấy gỗ làm giấy.

Những lâm trường quốc doanh này chịu tai tiếng ở nhiều cấp độ. Tại quốc hội, chúng bị mô tả là một mô hình kinh tế yếu kém. Nợ lũy kế của các lâm trường quốc doanh đã vượt mốc 1.000 tỷ đồng từ 3 năm trước. Tại địa phương, như các huyện ở Phú Thọ, lâm trường bị cáo buộc không đóng góp được gì cho kinh tế địa phương mà gây mâu thuẫn.

"Nắm hàng triệu hecta đất, mà mỗi năm nộp ngân sách nhà nước chỉ được 90.000 đồng mỗi ha/năm, không bằng một nhà máy" - Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính và Ngân sách Quốc hội Phùng Quốc Hiển nói về các lâm trường quốc doanh.

"Chúng tôi từng làm trọng tài cho không biết bao nhiêu vụ tranh chấp đất", ông Hoàng Xuân Trường, Phó chủ tịch xã Phúc Khánh, Yên Lập kể. "Công ty lâm nghiệp trồng cây thì dân nhổ. Mà người dân trồng cây, thì người của công ty đến nhổ".

Tại xã Phúc Khánh, huyện Yên Lập, trung bình mỗi người dân có 270 mét vuông đất sản xuất, đủ để trồng 10 cái cây. Tỷ lệ hộ nghèo năm 2018 là 14,6%.

Phía bên kia, lâm trường quản lý hơn 3.000 hecta đất và có năm nộp ngân sách cho huyện chỉ một triệu đồng.

"Một bên khát đất, liên tục lấn rừng. Một bên làm ăn bết bát, quản lý quá nhiều đất, nhân lực mỏng. Mâu thuẫn là tất yếu", Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Yên Lập, Nguyễn Quốc Tuấn nhận định.

Người dân Phú Thọ và chuyên gia Thụy Điển khi xây dựng nhà máy giấy, 1980.
"Rừng của tao" - tuyên bố của Nguyễn Đình Hậu là niềm tin của nhiều người Yên Lập.

Hoàng Ngọc Doanh sinh năm 1980, khi những đồi măng đã phủ kín đất Phúc Khánh. Doanh mù chữ. Bảy anh em trong nhà không mấy người được đi học. Rừng với họ là trường học, là nhà, là nguồn sống.

Doanh bị thọt chân bẩm sinh. Năm tuổi, cậu đã theo bố mẹ lên rừng chăm măng, đẵn gỗ, gom củi, đóm, kiếm lá thuốc đi bán. Hai quả đồi sau nhà chưa đầy 2 hecta, nuôi chín người ngày ba bữa cơm độn sắn không bao giờ phải đói.

Nhà Doanh trồng giang trên đồi. Mùa xuân, các anh em trai lên đồi chặt măng để mẹ mang đi bán dạo. Bẹ măng tuốt ra, các em gái trong nhà lại quảy từng gánh đi bán cho người làm nón ở Phù Ninh. Khi cây đủ già, họ đốn thành từng đống chất trước cửa nhà, ai mua thì bán.

Cuộc sống nhuộm màu rừng cho đến một sáng tháng Ba năm 1996, họ bị đánh thức bởi những tiếng dao bổ vào thân cây vẳng lại trên đồi.

"Từ nay, đây là đất của lâm trường, nhà nước giao cho rồi", người của lâm trường đáp lại những câu hỏi. "Ai chống đối, công an bỏ tù hết". Miệng nói, tay chặt, chưa đầy nửa buổi, đồi măng đã nằm rạp dưới đất.

"Lúc ấy sợ lắm, nghe thấy của nhà nước thì không dám làm gì đâu". Chín người nhà Doanh đứng dưới sân nhìn lên trên đồi, nước mắt quệt ngang nghe những tiếng rựa đẽo bồm bộp. Người mẹ ngồi bệt xuống sân đất nhìn đàn con: "Giờ biết lấy chi mà ăn nọ?".

Bữa cơm độn sắn những ngày sau đấy càng lúc càng nhiều sắn hơn cơm. Đến khi trở thành hai bữa sắn luộc. Một tối nọ, người mẹ Mường đứng trước mặt bảy đứa con, chỉ vào cái sọt tre rỗng ở góc nhà: "Chẳng có chi ăn nọ".

Đất đã không còn, họ phải tìm cách mưu sinh khác. Mười năm ăn sắn luộc thay cơm của đời Doanh bắt đầu.

Từ tháng tư năm ấy, năm anh chị lớn cùng mẹ vác cuốc, vác gùi đi ra khỏi nhà. Không phải đi rừng, họ đi xin mót sắn. Năm ấy, cả thôn Hầm đeo gùi, đổ đi hang cùng ngõ hẻm của huyện Yên Lập mót sắn. Ở đâu có đất trồng sắn, ở đấy thấy người Phúc Khánh đeo gùi đi xin.

"Nhà nào tốt thì họ cho mót, không là họ đuổi, không cho bén mảng đến gần ruộng". Những ngày may mắn, sáu mẹ con sẽ trở về nhà với những gùi sắn vừa đủ ăn hai ngày. Hết hai ngày, họ lại vác gùi lên và đi.

Đến một ngày, quay ngược lại lấn rừng và phá rừng "của lâm trường" trở thành một thông lệ trong cộng đồng tại Phúc Khánh. Hoàng Ngọc Doanh, giờ ở tuổi gần 40, đang tự trồng keo trên một vạt đồi lấn chiếm "của lâm trường".

Ông Phùng Mạnh Thắng nhớ tên từng nhà lấn rừng, phá rừng. Ông và các lãnh đạo của Tổng công ty giấy, đều nhận thức được "có mâu thuẫn". Nhưng mâu thuẫn với người dân không phải là vấn đề cốt tử của những người đang cầm lái Tổng công ty giấy.

Mâu thuẫn lớn nhất của họ, là với những cái cũ. Những giống bạch đàn, giống keo đã được đưa vào Việt Nam từ thập kỷ 80, qua bốn thập kỷ không được cải tạo, phục tráng. Chúng "đình công" bằng cách chết non, đem lại năng suất thấp, khó chống sâu bệnh. Năm 2018, hơn 20 nghìn hecta đất lâm nghiệp của Vinapaco chỉ đáp ứng 60% nguyên liệu sản xuất của nhà máy.

Ông Mạc Mạnh Đang, phó tổng giám đốc đương nhiệm, thừa nhận khó khăn lớn nhất mà Tổng công ty giấy Việt Nam và Nhà máy giấy Bãi Bằng đang đối mặt, chính là việc không thoát khỏi các di sản thời trước Đổi mới: từ dây chuyền sản xuất cho đến cây giống, đều là sản vật từ ba bốn mươi năm trước.

Một thế hệ lãnh đạo mới của Vinapaco đang loay hoay tìm cách "đổi mới" trên nền tảng các di sản đó, trước khi quá muộn. Họ tìm cách đầu tư công nghệ mới, chủ động nhập giống cây trồng mới.

Nhưng cũng như thời ông Quế, vai trò của các lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước vẫn phải thiên về tư cách "cán bộ" hơn tư cách "doanh nhân": các sáng kiến đều phải vượt qua thử thách báo cáo và giải trình nhiều cấp trước khi được đưa vào thực nghiệm.

Một góc nhà máy giấy Bãi Bằng, năm 2019.
Hậu ra tù, giám đốc Thắng xuống gặp người năm xưa suýt giết mình, đề nghị làm bảo vệ cho lâm trường. Hậu từ chối. Mười năm nay, Hậu đi làm gỗ, làm chè, đi phụ hồ, đi bốc vác ở Thu Cúc, ở Việt Trì, ở Hà Nội.

Tài sản của Doanh bây giờ là món nợ 100 triệu vay ngân hàng và 3 hecta keo đang trồng trên "đất của lâm trường". Năm năm nữa, nếu được thu hoạch đồi keo, Doanh ước có đủ tiền xây căn nhà gạch. Nhưng phía lâm trường không định chấp nhận điều đó: họ sẽ tìm cách cưỡng chế để lấy lại đất của mình.

Những con người sống trong huyền thoại Bãi Bằng một thời như ông Quế, ông Thưởng, chấp nhận sự thật, là những đứa cháu mình bây giờ thích những cuốn vở bìa bóng, in hình ca sĩ, cầu thủ, nhân vật hoạt hình. Chúng không biết đến cuốn vở cậu bé cưỡi trâu ông mình làm ra nữa.

Một góc nhà máy giấy Bãi Bằng, 2019.
Ông Thưởng buổi chiều hay đi dạo trong "làng Thụy Điển". Những ngôi biệt thự gỗ phong cách bắc Âu đã mục nát nằm im lìm trong những tán thông hầu như không có khách đến thăm. Ông nhớ về những ngày Quốc Khánh Thụy Điển, những bữa tiệc ngoài trời, rượu vang, cá trích và những bài acapella họ cùng nhau hát thâu đêm bên bể bơi. Bể bơi giờ đã không có nước, cóc bò ngổn ngang quanh những đường ống, dây thừng vứt dưới đáy.

Ông vẫn đều đặn nhận được những cuộc gọi qua mạng xã hội của những người bạn Thụy Điển trong dự án năm xưa.

- Bãi Bằng sao rồi?

- À, vẫn thế thôi, vẫn chưa có sân bay.
https://vnexpress.net/longform/cuoc-vat-lon-cua-mot-bieu-tuong-kinh-te-quoc-doanh-3928079.html?vn_source=box_kinhdoanh&vn_medium=primary&vn_campaign=nonpersonalize

Thụy Điển đúng là người bạn lớn hiếm hoi
Giấy Bãi Bằng đã lụn bại, nhưng cũng cướp không cơ sở vật chất của nhà máy Gỗ Cầu Đuống vang danh 1 thời còn gì?
Nghe nói có đợt anh V. cũng nhòm ngó khu NM Gỗ _ Diêm để xây chung cư
hay là loạt bài này chuẩn bị dọn cỗ nhở?

 

[khoinguyen]

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Jaakko_Pöyry
cụ có gặp lão này không

Hiii, ko biết hoặc ko nhớ. Hồi đó em làm Instrument Section, dịch ra tiếng mình là Nghi khí, chỉ biết các cụ Tây cùng xưởng thôi.

 

[thanks69]

Hình như nhờ có nhà máy giấy Bãi Bằng đã góp phần ra đời địa danh nổi tiếng Ngã ba sung sướng !

 

[Euro2CityStar]

bất cứ đâu cũng có sự kỳ thị hết

các ông tới cướp việc làm của chúng nó.
chỉ có luật lệ chặt chẽ nên ép nhau chỉ ở mức độ nào đó .
đấy là tôi chỉ replay lại lời của một thuyền nhân đến gia nã đại 40 năm ,m

Tư duy Vn ta là phải cứ win lose, tao thắng, còn thằng khác phải thua. Con tao không cần học giỏi, nhưng phải hơn con nhà người khác. Nhà tao không đẹp, nhưng cứ phải nhất làng.

Không có khái niệm comunity cộng đồng, để cùng win win. Nên cuối cùng thành ra đều lose cả. Từ anh bắt con cá ở làng, phải kích điện hoặc bắt hết, từ to đếnn nhỏ,...tới anh thượng lưu bên trên, có học hành nhưng về tư duy vẫn là cái anh nông dân bắt cá ấy.

Bạn em ở Can làm đầu bếp, nó bảo, ở Tây bọn da trắng nó hầu như không bắt nạt những ai yếu thế. Còn dân da vàng, Ấn Tàu Việt...thì như thế. Ko có sự thương cảm đồng loại. Đọc bài mà thấy người xung quoanh tội quá, mỗi người chỉ có diện tích trồng 10 cái cây. Trong khi nhà máy có 3000 hecta, nộp thuế rất ít.

Em cũng từng đi làm nhiều, các sếp cứ o to, nhà lầu, và các ưu đãi theo kiểu vua chía còn công nhân cuối năm không hề có 1 đồng tiền thưởng, công nhân ôm nhau khóc. Các chủ doanh nghiệp tư nhân cứ giàu có, vinh thân phì gia, còn công nhân cứ phải làm lương thấp, không độc hại, không bảo hiểm,...sống dặt dẹo qua ngày,

Nên chăng những người làm luật nên siết chặt lại, để sự giàu có được chia đều cho tất cả mọi người hơn.

 

[HuyArt]

E có thằng bạn làm ở giấy tissue cầu đuống gì đó,lương 3 cọc 3 đồng vào nhà toàn thấy giấy cty cho. giao thừa vẫn đi làm bình thường.

Có đợt trả lương Cn bằng giấy vệ sinh, mang xe cải tiến đi chở tiền lương tháng về dùng
Đợt này thấy trả lương ổn phết, chắc lại có tý hồi sinh

 

[khoinguyen]

Đọc bài này em lại nhớ những năm tháng tuổi thơ khi mà cái Xí nghiệp xe máy phục vụ việc trồng và khai thác lâm nghiệp của Thụy Điển đóng ở quê em, thực sự đến bây giờ đi nhiều nơi, chưa bao giờ có được cái cảm giác thích thú đến như vậy như khi được cùng chú vào những khu vực nhà xưởng như khi đó, những thương hiệu máy công trình, xe cộ em đã thuộc lòng từ khi ấy, nào là KOMATSU, VOLVO, SCANIA....

Chuyên gia Thụy Điển và Việt Nam phóng lăn quay đơ rầm rầm

Rồi những hôm cả buổi chiều mấy thằng bọn em ngồi ngắm xe Volvo bốc gỗ lên thùng Scania, thi thoảng được bác lái xe dễ tính cho lên ca bin ngồi mà sướng âm ỉ; những hôm chủ nhật đi xem mấy chú Mark, Tôm.... (chuyên gia Thụy điển) chơi xe cào cào YAMAHA bay qua giao thông hào rồi lên đồi, qua suối, bọn em càng cổ vũ các chú càng thể hiện .
Những năm 80 quê em chưa có điện lưới quốc gia, những nhà gần khu đó mà được dùng ké điện máy phát của Thụy điển từ 19h đến 22h thì hạnh phúc thôi rồi. Lại đến khi xe chở rác ở khu chuyên gia Thụy Điển chạy qua là bọn em lao theo, đủ thể loại hấp dẫn, lon bia mà mấy loại đó giờ chả thấy đâu như kiểu Carlsberg, San miguel, Coke, Seven up... ơ nhưng mà đến giờ em vẫn nhớ là nhặt bọn lon này về để trong nhà nó thơm kinh điển luôn, giờ chả thấy gì.
Rồi đến cuổi những năm 80, một hôm ông anh bảo đi xem Xí nghiệp họ tháo cột ăn ten, (cái cột này là dùng để liên lạc bộ đàm của chuyên gia, cao cỡ 100m gì đó) đó cũng là thời điểm hiện diện cuối cùng của chuyên gia Thụy Điển ở đó. Sau này thấy nói rằng mới đầu họ cũng định bàn giao cơ sở vật chất lại cho địa phương nhưng sau thấy bảo mấy cụ lờ đờ nhà mình không có thiện chí nên họ chuyển đi hết, sau này những thứ còn sót lại dân đập phá, lấy được ít phế liệu, nghĩ mà buồn!

Cụ ở Hàm Yên à? Cách đây mấy năm lang thang trên đó, em còn mua được cái đài Sharp GF 700 tây cấp cho các đội trồng rừng. Những năm 198x, viễn thông của VN ko liên lạc trực tiếp ra quốc tế được, nên khi Tây bàn giao hệ thống viba (đúng tên thời đó) ko phải địa phương mà cả HN cũng chưa đủ trình để tiếp nhận đâu. Cái máy kéo trong ảnh của cụ, năm 1988 cả rơ mooc nữa là 200k mẽo đấy, em vẫn nhớ.

 

[HuyArt]

Ngành giấy VN đang ở thời gian tốt đẹp nhất. Chuyện thật cho các cụ tham khảo: nhà máy ở BNinh, đầu tư năm 2017 25 tỉ, dây chuyền giấy kraft lớp giữa, công suất 100 tấn/ngày, mỗi tấn xeo ra lãi trước thuế 2 triệu, làm đến đâu hết đến đó.

Bấy giờ có tiền và có chuyên môn đầu tư làm giấy là lãi chắc 100%. Giấy BB đang chạy hết công suất, vì tự làm được bột giấy nên lãi rất lớn.

Có điều vì là nhà nước nên lãi vào túi ai thì không chắc lắm.

Ơ, cụ phân tích có vẻ chính xác. Em thấy giấy Tisue Cầu Đuống ko bết bát như vài năm trước, khả năng hưởng lợi từ việc bên TQ bị xiết chặt

 

[Tungld]

Em sinh ra và lớn lên từ NM Giấy BB. Nhờ có nó mà những năm 77-80 em biết thế nào là mì tôm, đồ hộp, cocacola, bánh mì, truyện tranh Vịt donal, nhặt rác tây, đi lấy mộc nhĩ ở bãi nguyên liệu. Biết đươc những địa danh Mã Thượng, Nam Tiến, Hóa Chất, Đồi Hục ...
Ở đấy e có 1 kỉ niệm đến giờ vẫn không quên đó là khi xây dựng trường dạy nghề trên nền sân vận động cũ. Họ dựng lán trại bằng cọ cho công nhân. Mới làm được cái mái rất to chưa dựng lên thành nhà bên trong toàn gỗ và lá cọ. E ăn trộm được bao thuốc là marboro của ông già rủ mấy thằng chui vào đó hút trộm. Bật bao diêm lên châm thuốc cuối cùng đốt trụi cả khu lán trại.

 

[haison8x]

Thật Ưu Việt, một người làm, 3 người ngó

 

[Mèo Hoang 38]

Bí bách trong nhiều cái....nói chung khó nói

 

[Tungld]

Thật Ưu Việt, một người làm, 3 người ngó

Đôi guốc mộc nổi tiếng đến tận những năm 2000

 

[1234abcd]

các doanh nghiệp NN luôn thua lỗ và ko có sức cạnh tranh chủ yếu từ việc kênh giá mua nguyên liệu đầu vào và kênh giá khi mua sắm TSCĐ. Những cái này phải tính vào giá thành, bảo tại sao giá cao, ko cạnh tranh. Doanh nghiệp thì lẹt đẹt nhưng giám đốc, kt trưởng,... thì giàu nứt đố đổ vách

Mua kênh giá như này thì Chuyện bên Hiệp Quang là bậc thầy rồi.

 

[Drop shot]

xây nhà máy làm gì, mấy chục năm cũng hỏng. Xây mẹ tượng đài có phải ngon không, khụ khụ

 

[anhduchoang]

nhớ đến giấy bãi bằng e lại nhớ đến bút máy trường sơn và mực cửu long. Gắn liền tuổi thơ e 1 thời