Vào sáng ngày 8-12-1997, chính phủ Thái Lan tuyên bố đóng cửa 56
trong số 58 tổ chức tín dụng của nước này. Trong một thời gian ngắn, các tổ
chức tư nhân này đã bị phá sản do đồng tiền của Thái, đồng baht bị suy sụp.
Các tổ chức tín dụng đã vay thật nhiều bằng tiền đô-la Mỹ rồi cho doanh
nghiệp Thái vay tiền xây khách sạn, cao ốc văn phòng, căn hộ cao cấp và
nhà xưởng. Mọi tổ chức tín dụng đều nghĩ họ an toàn vì chính phủ Thái có
cam kết giữ giá trị đồng baht theo một tỷ lệ cố định với đồng đô-la.
Nhưng khi chính phủ không làm được điều hứa hẹn đó sau một đợt dân
đầu cơ toàn cầu tấn công đồng baht - cũng do nhận thấy rằng nền kinh tế
Thái Lan không mạnh như người ta từng tưởng - đồng tiền Thái Lan sụt giá
30%. Điều này có nghĩa doanh nghiệp nào từng vay đô-la giờ phải kiếm
thêm một phần ba nữa tiền baht mới mong trả được nợ. Nhiều doanh nghiệp
không trả nổi khoản vay cho các tổ chức tín dụng, nhiều tổ chức tín dụng
không thể trả nợ cho chủ nợ nước ngoài và cả hệ thống dồn cục lại, chết
đứng, làm 20.000 nhân viên mất việc làm. Ngày hôm sau, tình cờ tôi đi xe
đến một cuộc hẹn tại Bangkok dưới đường Asoke – khu vực tương đương
phố Wall bên Mỹ – nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức tín dụng bị phá sản. Khi
từ từ lái qua các ngân hàng đã sụp đổ, người tài xế taxi chỉ mặt, điểm tên
từng cái, miệng tuyên án: Chết!.... chết!....chết!... chết!.... chết!”
Lúc đó tôi không biết - mà nào ai biết được – các tổ chức tín dụng Thái
Lan này chỉ là những quân cờ đô mi nô đầu tiên trong cuộc khủng hoảng tài
chính toàn cầu đầu tiên trong kỷ nguyên toàn cầu hóa - kỷ nguyên tiếp nối
thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Cuộc khủng khoảng Thái Lan đã châm ngòi cho
hàng loạt vụ rút vốn ào ạt ra khỏi hầu hết mọi thị trường mới nổi ở Đông
Nam Á, làm giá trị đồng nội tệ của Hàn Quốc, Malaysia và Indonesia suy
sụp. Cả nhà đầu tư toàn cầu và địa phương bắt đầu xem xét các nền kinh tế
này cẩn thận hơn, thấy chúng chưa hoàn hảo nên chuyển vốn đến nơi an toàn
hay đòi lãi suất cao hơn để bù đắp độ rủi ro cao hơn. Chẳng bao lâu sau, một
trong những chiếc áo được ưa chuộng nhất ở Bangkok mang dòng chữ
“Từng Rất Giàu”.
Trích Chiếc lexus và cây ô liu
