Washington Worries the Israelis Will Bomb Iran’s Nuclear Sites. But Can They? - The New York Times (nytimes.com)
Washington lo ngại Israel sẽ ném bom các cơ sở hạt nhân của Iran. Nhưng liệu họ, Israel, có thể không?
Trong 22 năm, lực lượng Israel đã lên kế hoạch cho thời điểm này. Nhưng có vẻ như họ sẽ không tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran trong đợt trả đũa tiếp theo, hoặc họ sẽ không thành công nếu không có sự giúp đỡ của Mỹ.
Hai năm trước, hàng chục máy bay chiến đấu của Israel đã gầm rú trên Biển Địa Trung Hải, mô phỏng một cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran, một cuộc tập trận mà lực lượng phòng thủ Israel công khai quảng cáo là một cuộc tập trận về "bay tầm xa, tiếp nhiên liệu trên không và tấn công các mục tiêu ở xa".
Mục đích của cuộc tập trận không chỉ đơn thuần là để đe dọa người Iran. Nó còn được thiết kế để gửi một thông điệp tới chính quyền Biden: Không quân Israel đang huấn luyện để tiến hành chiến dịch một mình, mặc dù cơ hội thành công sẽ cao hơn nhiều nếu Hoa Kỳ - với kho vũ khí gồm 30.000 pound "bom phá boongke" - tham gia vào cuộc tấn công.
Trong các cuộc phỏng vấn, các quan chức cấp cao trước đây và hiện tại của Israel thừa nhận nghi ngờ về việc liệu quốc gia này có khả năng gây ra thiệt hại đáng kể cho các cơ sở hạt nhân của Iran hay không. Tuy nhiên, trong vài ngày qua, các quan chức Lầu Năm Góc đã âm thầm tự hỏi liệu người Israel có đang chuẩn bị hành động đơn độc hay không, sau khi kết luận rằng họ có thể không bao giờ có một khoảnh khắc như thế này nữa.
Tổng thống Biden đã cảnh báo họ không nên tấn công các địa điểm hạt nhân hoặc năng lượng, nói rằng bất kỳ phản ứng nào cũng phải "tương xứng" với cuộc tấn công của Iran vào Israel tuần trước, về cơ bản là thừa nhận rằng một số cuộc phản công là phù hợp. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd J. Austin III đã nói rõ với người đồng cấp Israel, Yoav Gallant, rằng Hoa Kỳ muốn Israel tránh các bước trả đũa có thể dẫn đến sự leo thang mới của Iran. Ông Gallant dự kiến sẽ gặp ông Austin tại Washington vào thứ Tư.
Các quan chức cho biết, có khả năng cuộc trả đũa đầu tiên của Israel đối với Iran sau các cuộc tấn công bằng tên lửa hôm thứ Ba (01/10) sẽ tập trung vào các căn cứ quân sự và có thể là một số địa điểm tình báo hoặc lãnh đạo. Ít nhất là ban đầu, Israel có vẻ sẽ không nhắm vào các viên ngọc quý hạt nhân của quốc gia này. Sau nhiều cuộc tranh luận, những mục tiêu đó dường như đã được dành cho sau này, nếu Iran leo thang bằng các cuộc phản công của riêng họ.
Tuy nhiên, có một lời kêu gọi đang nổi lên bên trong Israel, được một số người ở Hoa Kỳ hưởng ứng, đó là hãy nắm bắt thời cơ — để đẩy lùi, trong nhiều năm hoặc lâu hơn, năng lực của Iran mà các quan chức tình báo Hoa Kỳ và các chuyên gia bên ngoài ngày càng cho rằng đang ở ngưỡng sản xuất bom. Trong khi phần lớn các cuộc thảo luận công khai tập trung vào thực tế là Iran gần như chắc chắn có thể tăng cường làm giàu để sản xuất uranium cấp độ bom trong vài tuần, thì thực tế có liên quan hơn là các kỹ sư Iran sẽ mất nhiều tháng hoặc thậm chí hơn một năm để chế tạo nhiên liệu đó thành vũ khí có thể phóng được.
"Israel hiện có cơ hội lớn nhất trong 50 năm qua, để thay đổi bộ mặt của Trung Đông", Naftali Bennett, một người theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn và là cựu thủ tướng, người từng tự nhận mình là cánh hữu của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, gần đây đã viết trên mạng xã hội. "Chúng ta phải hành động *ngay bây giờ* để phá hủy chương trình hạt nhân của Iran, các cơ sở năng lượng trung tâm của nước này và làm tê liệt chế độ khủng bố này".
Ông nói thêm: “Chúng ta có lý do chính đáng. Chúng ta có công cụ. Bây giờ Hezbollah và Hamas đã bị tê liệt, Iran sẽ bị phơi bày”.
Các quan chức Hoa Kỳ, bắt đầu từ ông Biden, đã phát động một chiến dịch để loại bỏ các cuộc tấn công như vậy khỏi bàn đàm phán, nói rằng chúng có khả năng sẽ không hiệu quả và có thể đẩy khu vực vào một cuộc chiến tranh toàn diện.
Câu hỏi về cách tấn công Iran đã trở thành một vấn đề trong chiến dịch tranh cử. Cựu Tổng thống Donald J. Trump lập luận rằng Israel nên “tấn công hạt nhân trước và lo lắng về phần còn lại sau”. Đây là một cách tiếp cận mà ngay cả ông cũng tránh xa khi còn là tổng thống. Vào Chủ nhật, Đại diện Michael R. Turner, chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, đã chỉ trích ông Biden trên chương trình “Face the Nation” của CBS, nói rằng “hoàn toàn vô trách nhiệm khi tổng thống nói rằng điều đó không được đưa ra bàn đàm phán, khi trước đó ông đã nói rằng nó được đưa ra bàn đàm phán”.
Cuộc tranh luận đột ngột về một cuộc tấn công đã đặt ra những câu hỏi mới. Nếu Israel tấn công, thì họ thực sự có thể làm giảm khả năng hạt nhân của Iran bao nhiêu? Hoặc, kết quả sẽ chỉ đơn giản là đưa chương trình hạt nhân của Iran vào sâu hơn dưới lòng đất, khiến Iran cấm một số ít thanh tra viên hạt nhân vẫn có quyền tiếp cận thường xuyên, mặc dù hạn chế, đến các cơ sở chính của mình? Và nếu một cuộc tấn công của Israel thúc đẩy các nhà lãnh đạo Iran cuối cùng quyết định chạy đua để có được một quả bom — ranh giới mà các giáo sĩ và tướng lĩnh Iran đã, trong gần một phần tư thế kỷ, dừng lại trước khi vượt qua?
Tại Natanz, một mục tiêu cũ và một mục tiêu mới
Nhà máy làm giàu hạt nhân Natanz đã thu hút sự chú ý của Israel trong 22 năm.
Trong 22 năm, trọng tâm chú ý của Israel — và của Washington — tại Iran là nhà máy làm giàu hạt nhân Natanz, nằm sâu khoảng ba tầng trong sa mạc.
Trong khi đó, Iran đã tăng cường sản xuất uranium làm giàu lên đến độ tinh khiết 60%, chỉ thiếu một chút nữa là đạt cấp độ bom. Các chuyên gia tin rằng hiện tại, nước này có đủ nhiên liệu đó để chế tạo ba hoặc bốn quả bom, và việc đưa nó lên cấp độ bom, ở mức 90%, chỉ mất vài ngày.
Trong khi Natanz sẽ là một mục tiêu khá dễ dàng, thì việc tấn công nó sẽ là một hành động chiến tranh. Vì vậy, trong 15 năm qua, Hoa Kỳ đã thúc giục ngoại giao, phá hoại và trừng phạt, chứ không phải bom, để làm hỏng chương trình. Và nước này đã tích cực ngăn chặn Israel có được vũ khí mà họ cần để phá hủy một cơ sở máy ly tâm khác, được gọi là Fordow, được xây dựng sâu trong một ngọn núi.
Tổng thống George W. Bush đã từ chối yêu cầu của Israel về việc cung cấp cho lực lượng không quân của họ những quả bom phá boongke lớn nhất của Hoa Kỳ và máy bay ném bom B-2 cần thiết để vận chuyển chúng. Những vũ khí đó sẽ rất cần thiết cho bất kỳ nỗ lực nào nhằm phá hủy Fordow và các cơ sở sâu, được gia cố mạnh mẽ khác.
Quyết định của ông Bush đã gây ra một cuộc tranh cãi bên trong Nhà Trắng. Phó Tổng thống Dick Cheney ủng hộ ý tưởng tấn công, nhưng ông Bush vẫn kiên quyết, lập luận rằng Hoa Kỳ không thể mạo hiểm một cuộc chiến tranh khác ở Trung Đông. Ehud Barak, người từng là sĩ quan mặc đồng phục cấp cao nhất của Israel và cũng là thủ tướng, đã nói trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Times năm 2019 rằng lời cảnh báo của ông Bush "thực sự không tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào đối với chúng tôi". Ông cho biết tính đến cuối năm 2008, Israel không có kế hoạch khả thi nào để tấn công Iran.
Họ đã sớm phát triển một số kế hoạch. Cuộc tranh cãi về máy phá boongke đã giúp khai sinh ra một hoạt động bí mật khổng lồ được gọi là
“Olympic games", một chương trình tuyệt mật của Israel và Mỹ nhằm phá hủy các máy ly tâm bằng vũ khí mạng. Hơn 1.000 máy ly tâm đã bị phá hủy bởi thứ được gọi là virus Stuxnet, khiến chương trình bị chậm lại một năm hoặc hơn.
Nhưng
Olympic games không phải là giải pháp hoàn hảo: Người Iran đã xây dựng lại, bổ sung thêm hàng nghìn máy ly tâm. Họ chuyển nhiều nỗ lực của mình xuống sâu dưới lòng đất. Và thực tế là mã máy tính độc hại đã thoát khỏi nhà máy và bị tiết lộ cho thế giới, khiến các quốc gia khác tập trung vào việc phát triển các cuộc tấn công cơ sở hạ tầng của riêng họ, bao gồm cả lưới điện và hệ thống nước.
Người Israel cũng ám sát các nhà khoa học và tấn công các cơ sở làm giàu trên mặt đất, tấn công các trung tâm sản xuất máy ly tâm bằng máy bay không người lái và đầu tư nguồn lực khổng lồ để chuẩn bị cho một cuộc tấn công có thể xảy ra vào các cơ sở này.
Những nỗ lực của Israel đã chững lại sau khi chính quyền Obama đạt được thỏa thuận hạt nhân với Iran, dẫn đến việc nước này vận chuyển phần lớn nhiên liệu hạt nhân của mình ra khỏi đất nước. Và sau đó, khi ông Trump rút khỏi thỏa thuận, ông và ông Netanyahu đã tin rằng người Iran sẽ từ bỏ các dự án của họ để đáp trả các mối đe dọa của Washington. Thay vào đó, Lực lượng Phòng vệ Israel tập trung vào Hezbollah và các đường hầm ngầm nơi họ lưu trữ tên lửa do Iran sản xuất.
Khi ông Bennett trở thành thủ tướng vào năm 2021, các quan chức Israel cho biết, ông đã bị sốc trước sự thiếu chuẩn bị của Israel trong việc tấn công chương trình của Iran, ra lệnh thực hiện các cuộc tập trận mới để mô phỏng các chuyến bay đường dài đến Iran và đổ thêm nguồn lực vào công tác chuẩn bị. Ngay cả ngày nay, khả năng của Israel vẫn còn hạn chế. Quốc gia này phụ thuộc vào đội máy bay tiếp nhiên liệu trên không Boeing 707 đã cũ và sẽ mất nhiều năm nữa trước khi các mẫu máy bay mới hơn, có khả năng mang nhiên liệu cho phạm vi xa hơn nhiều, được Hoa Kỳ cung cấp.
Các loại bom phá boongke của riêng Israel đã phát huy hiệu quả trong việc chống lại các loại đường hầm mà Hezbollah cất giữ tên lửa và chúng đã giúp lực lượng Israel tiêu diệt Hassan Nasrallah, thủ lĩnh Hezbollah, vào tháng trước. Người Israel tin rằng họ có thể vô hiệu hóa các hệ thống phòng không xung quanh nhiều địa điểm hạt nhân; họ đã bắn trúng một địa điểm, để gửi một thông điệp, trong một cuộc trao đổi tên lửa với Iran vào tháng 4. Nhưng Israel đơn giản là không thể tiếp cận các cơ sở hạt nhân được gia cố chặt chẽ được đào sâu trong núi.
"Mục tiêu hạt nhân là một mục tiêu rất khó khăn", Tướng Frank McKenzie, người phụ trách các kế hoạch chiến tranh Iran khi ông điều hành Bộ Tư lệnh Trung ương Hoa Kỳ, cho biết. “Có rất nhiều giải pháp thay thế khác cho mục tiêu đó”, ông nói, đồng thời nói thêm rằng nhiều giải pháp trong số đó — bao gồm cả cơ sở hạ tầng năng lượng — sẽ dễ thực hiện hơn.
Những động thái tiếp theo của Iran
Cho dù Israel có tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran hay không, vẫn có những lý do mới để lo ngại về tương lai hạt nhân của Iran.
Lý do đầu tiên là lý do mà Ngoại trưởng Antony J. Blinken đã nhiều lần nêu ra trong những tuần gần đây: Ông khẳng định, dựa trên thông tin tình báo mà Hoa Kỳ từ chối nói đến, rằng Nga đang chia sẻ công nghệ với Iran về các vấn đề hạt nhân. Các quan chức mô tả sự trợ giúp này là "hỗ trợ kỹ thuật" và nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy Nga đang cung cấp cho Iran phần cứng cần thiết để chế tạo đầu đạn.
Nhưng cho đến khi chiến tranh nổ ra ở Ukraine, Nga đã hợp tác với Hoa Kỳ và Châu Âu trong việc kiềm chế chương trình hạt nhân của Iran, thậm chí còn về phía các quốc gia phương Tây đểtham gia các cuộc đàm phán năm 2015. Bây giờ, nếu các báo cáo của Hoa Kỳ là đúng, thì nhu cầu về máy bay không người lái và các loại vũ khí khác từ Iran của Nga có nghĩa là họ có thể đẩy nhanh tiến độ chế tạo thiết bị hạt nhân của Iran.
Lý do thứ hai là thiệt hại mà Hezbollah hứng chịu trong vài tuần qua, bao gồm cả việc giết hại các nhà lãnh đạo của nhóm này, có thể khiến Iran cảm thấy dễ bị tổn thương. Họ không còn có thể trông cậy vào khả năng tấn công vào Israel của nhóm khủng bố này nữa. Việc chuyển sang sở hữu vũ khí hạt nhân có thể trở thành cách duy nhất thực sự để ngăn chặn Israel.
Và mối lo ngại thứ ba là chương trình của Iran sẽ chỉ trở nên khó tấn công hơn. Vài năm trước, dưới sự giám sát của các vệ tinh Mỹ và Israel, Iran đã bắt đầu đào một mạng lưới đường hầm rộng lớn ngay phía nam Natanz, nơi mà Hoa Kỳ tin là một trung tâm làm giàu mới, lớn nhất của Iran. Nó vẫn chưa được đưa vào hoạt động. Trong quá khứ — khi Israel phá hủy các lò phản ứng hạt nhân chưa hoàn thiện ở Iraq vào năm 1981 và Syria vào năm 2007 — đó chính xác là thời điểm mà họ chọn để thực hiện các cuộc tấn công phủ đầu.
, quyền lực đồng Đô la nó chi phối hết.
