Những phi đội hỗn hợp Bắc-Nam
Đánh Khmer Đỏ, phi công Nguyễn Xuân Trường tham gia từ những ngày đầu tiên.
Cuối tháng 5/1975, ngay khi ta vừa giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước chưa lâu, lính Khmer Đỏ đã đổ bộ lên chiếm các đảo Thổ Chu, bắc đảo Phú Quốc, đồng thời gây hấn, thảm sát đồng bào ta ở một rẻo biên giới phía Tây Nam.
Phi công Nguyễn Xuân Trường khi đó là phi đội trưởng phi đội UH-1 được lệnh cùng đồng đội tham gia phản kích, đánh bật chúng trở lại biên giới.
Ông Trường kể:
Phi công trực thăng mình hồi đó trừ số ít phi công của ta cài vào hàng ngũ quân đội Sài Gòn, một số được đào tạo cấp tốc để sử dụng UH-1 chiến lợi phẩm, còn lại chủ yếu được đào tạo ở Liên Xô, lái các loại máy bay trực thăng do Liên Xô sản xuất.
Trong khi đó, số lượng các loại máy bay của Mỹ chúng ta thu được từ chính quyền Sài Gòn rất nhiều.
Lại một sáng tạo nữa, nhưng xét ra rất phù hợp với điều kiện, tình hình thực tế khi đó.
Chúng ta đã sử dụng một số phi công, thợ máy của quân đội Sài Gòn ra trình diện đưa vào đơn vị, để họ vừa tham gia chiến đấu cùng ta, vừa huấn luyện thêm anh em phi công mới, vừa kết hợp cải tạo.
Những người lính bên kia chiến tuyến một thời, nay cùng chung chiến hào chống kẻ thù chung.
Phi công Nguyễn Xuân Trường và đồng đội tại Sân bay Pochentong (Campuchia) năm 1979. Ảnh: T.Đ và chụp lại từ tư liệu gia đình.
“Thời đó không hiếm tổ bay trực thăng chiến đấu UH-1 vừa có phi công quân đội nhân dân Việt Nam vừa có phi công quân đội Sài Gòn cũ, lại vừa có xạ thủ súng minigun 6 nòng là bộ đội đặc công.
Minigun 6 nòng là loại vũ khí rất uy lực có thể bắn 6.000 viên/phút, yểm trợ rất hiệu quả cho bộ binh, xe tăng tấn công mục tiêu mặt đất.
Vượt qua mặc cảm, họ hòa nhập rất tốt và chiến đấu rất hăng” - ông Nguyễn Xuân Trường kể. Những người lính Sài Gòn nhiệt tình chỉ dẫn anh em phi công mới cách sử dụng trang thiết bị trên máy bay.
Trung đoàn không quân 917 được thành lập bằng toàn bộ máy bay chiến lợi phẩm thu được, gồm 2 phi đội UH-1, 1 phi đội CH-47, 1 phi đội trinh sát L-19, U-17.
Trung tá phi công Lê Đình Ký là trung đoàn trưởng đầu tiên. Chính ủy lúc đó là thiếu tá phi công Trần Tấn Sơn. Thiếu tá phi công Nguyễn Xuân Trường là trung đoàn phó…
Mãi tới năm 1978, sau khi nguồn máy bay chiến lợi phẩm cạn dần, trung đoàn mới bắt đầu được trang bị Mi 8. Năm 1981 được trang bị Mi 24.
Ngay sau khi thành lập, toàn trung đoàn tham gia ngay hai cuộc chiến mới: đẩy lùi, tấn công, truy quét Khmer Đỏ và tham gia dẹp Fulro cùng với đặc công ở Tây Nguyên.
Cuối năm 1976, phi công Nguyễn Xuân Trường là người được lệnh vào tận căn cứ Fulro chở thiếu tướng tự phong của Fulro là K’Năm ra hàng.
Sau đó ông và đồng đội chủ yếu làm nhiệm vụ tại Campuchia với vai trò Trung đoàn phó rồi Trung đoàn trưởng Trung đoàn không quân 917.
Tham gia chiến đấu liên miên, ông không nhớ chính xác nhưng chừng 20 - 30 trận đánh lớn nhỏ. Trung đoàn không quân 917 được giao nhiệm vụ phối hợp Quân khu 5 đánh Khmer Đỏ bắt đầu từ biên giới.
Có những kỷ niệm thời chiến rất khó quên. Thời đó công tác dẫn đường phi công còn mới, càng thiếu ở chiến trường Campuchia.
Khi tham chiến, giữa hoang tàn binh lửa, phi công rất dễ lạc đường, không biết đâu là “đất mình, đất địch”.
Những phi công kỳ cựu như ông thường tâm niệm, đồng thời chia sẻ với phi công trẻ: “Nước ta ở về hướng đông, cứ bay về hướng mặt trời mọc thì đó là quê nhà”.
Đang là trung đoàn trưởng, trực tiếp chỉ huy một cánh trực thăng phối hợp bộ đội đánh Khmer Đỏ ở Sisophon thì ông Trường được gọi về đi bay dầu khí.
Số là ta ký hợp đồng với một công ty nước ngoài thăm dò dầu khí trên vùng biển thuộc chủ quyền phía Nam.
Tàu nước ngoài đã tới, máy móc đã chuẩn bị, chỉ chờ phía Việt Nam đưa chuyên gia tới là đặt mũi khoan đầu tiên.
Vì lý do nào đó, trực thăng thuê của Pháp chưa tới. Cứ chậm một ngày, phía nước ngoài phạt hàng ngàn đôla Mỹ.
Chuyến bay thành công. Ông trở thành phi công đầu tiên bay dầu khí và bay bằng máy bay quân sự, giúp ông bén duyên với dịch vụ bay, đặc biệt bay dầu khí.