Mời các cụ tham khảo bài viết của một BS quân y về Tầm soát Ung thư
CÂU CHUYỆN TẦM SOÁT UNG THƯ
Tầm soát ung thư là một cụm từ có thể nói là đang rất nóng trong cuộc sống ngày hôm nay. Nó được người dân háo hức tìm hiểu, kỳ vọng. Được nhân viên y tế đi sâu tìm hiểu và cố gắng phục vụ với chất lượng cao nhất. Được quan chức y tế đưa ra và cố gắng hết sức để chỉ đạo làm sao cho tốt. Được giới đầu tư bệnh viện, phòng khám tư đưa vào đích ngắm để nâng cao chất lượng cơ sở của mình, để phục vụ va tìm doanh thu tốt hơn.
Vậy, Tầm soát ung thư là gì!?
Nó ở chữ nào ra!?
Nó gồm những gì!?
...
Xin viết những gì mà tôi biết.
Tầm soát ung thư là gì !?
Tiếng Anh nó là Cancer screening, tiếng Tầu nó là Tầm Soát Ung thư. Tiếng Việt nhẽ ra là Kiểm tra, Phát hiện sớm và theo dõi các dấu hiệu bệnh lý có thế dẫn tới một định hướng bệnh lý ung thư. Vì tiếng Ta dài quá và lằng nhằng mà cũng đầy từ Hán Việt quá nên dùng tiếng Tầu phiên ra là Tầm Soát Ung thư vừa ngắn gọn vừa đủ ý.
Theo đó, Cancer screening là một công việc gồm hai phần: Tầm = tìm ra, và Soát = kiểm tra, theo dõi thường kỳ những sự phát triển, ngủ yên hay dao động nặng nhẹ những dấu hiệu có thể dẫn thành một định hướng tới bệnh ung thư.
Tầm Soát ung thư là một công việc làm để tìm ra những dấu hiệu rất sớm, có thể tìm ra những gợi ý về bệnh lý ung thư khi người bệnh chưa có bất kỳ dấu hiệu, triệu chứng lâm sàng nào. Nó giúp cho việc điều chỉnh, chữa trị dễ dàng hơn rất nhiều so với việc chữa trị cho người bệnh khi đã có triệu chứng lâm sàng rầm rộ. Lúc đó, ung thư đã phát triển và lan rộng mất rồi.
Tuy thế, nhược điểm của việc tầm soát ung thư là: Có Dương tính giả, có Âm tính giả, có thể làm cho người bệnh lo âu, rối loạn hay bệnh lý tệ hơn. Việc làm này cũng không có tác dụng làm bệnh nhân khỏe hơn hay kéo dài tuổi thọ của họ.
Thêm nữa, khi bác sỹ của bạn bảo Cần tầm soát ung thư, điều đó không có nghĩa là bạn Đã bị bệnh ung thư. Tầm soát ung thư làm khi bạn chưa có triệu chứng gì của ung thư nhé. Nó chỉ là việc cần làm của những người quan tâm đến sức khỏe của mình dưới sự gợi ý của người y sinh thân thiết, tử tế nhất mà bạn có.
Có những biện pháp Tầm Soát nào:
Đầu tiên, phải nói là, khám nghiệm lâm sàng thường quy có giá trị nhất, rất nhiều điều thu được khi người đi khám bệnh tâm sự kỹ lưỡng với bác sỹ của họ. Sau đó là những phàn nàn về những bất thường trong thói quen hàng ngày như mệt mỏi, ăn chán, ngủ kém hay đau vu vơ, ho kéo dài, tức ngực khó thở ở người có tuổi...
Những thói quen xấu, những thức ăn xấu, điều kiện và môi trường làm việc, các thuốc và liệu pháp bạn đã được dùng chữa trị... đều có thể là những điểm cộng trừ rất chất lượng để người y sinh của bạn lưu ý.
Nếu bác sỹ không tìm ra nguyên nhân nào cụ thể, có thể định hướng và đề nghị bạn nên đi Tầm soát ung thư. Điều đó là một công việc thường qui, chẳng có việc gì phải lo lắng. Nhiều người mới nghe đến thế, cộng với sự thần bí do vô tình hay dốt nát của y sinh mà suy sụp tức thì.
Các bước tiếp theo sẽ là:
- Xét nghiệm máu tìm các tumour marker, là các dấu hiệu nghĩ tới ung thư.
- Xét nghiệm sinh hóa máu tìm những thay đổi, những bất thường sớm.
- Xét nghiệm nước tiểu, phân, chất tiết khác khi cần thiết.
- Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm, X-quang, CT- scanner, MRI...
- Soi chiếu nội soi: Soi dạ dày. soi trực tràng, phế quản...
- Xét nghiệm Gene, một việc cực mới ở Việt Nam.
- Quản lý, xử lý và theo dõi số liệu ở nơi tin cậy nhất.
Xin lưu ý rằng, một số thủ thuật có thể gây chẩy máu, tác dụng phụ nôn ói, đau tại chỗ.
Dương tính giả rất dễ xảy ra, có nhiều người có kết quả xét nghiệm cao , thậm chí rất cao nhưng không phải bị bệnh ung thư: Do chế độ ăn, tập luyện, thói quen, hay đơn thuần chỉ là do cơ địa. Tôi có người bạn GGT cao vọt, chữa kiểu gì cũng không khỏi, chỉnh chế độ ăn, uống thực phẩm quí, rèn luyện ... đã tự giảm xuống bình thường.
Âm tính giả còn tệ hơn. Có những giai đoạn bệnh ngủ, các xét nghiệm không rõ ràng không có nghĩa là mình rất khỏe. Chỉ yên tâm nếu kết quả âm tính duy trì ba lần, mỗi lần ba tháng, nếu chẳng may có lúc nào đó bạn đã lỡ có dấu hiệu định hướng.
Tầm soát ung thư chỉ có giá trị Tìm ra những dấu hiệu rất sớm định hướng đến có thể có bệnh lý ung thư. Việc cần làm tiếp theo là thường xuyên tương tác với bác sỹ để kiểm soát biến đổi của những dấu hiệu sớm đó để chỉnh sửa và chữa trị kịp thời, dập tắt bệnh lý từ khi mới chỉ là những Rối loạn, trước khi phát nặng thành Bệnh lý.
Nên và chỉ nên làm Tầm Soát ung thư ở những cơ sở y tế đủ điều kiện, đơn giản nhất là những cơ sở có CT - scanner, MRI là đủ, vì ở đó, các xét nghiệm sinh hóa cũng đồng bộ, hoàn chỉnh lắm.
Những nơi quảng cáo có thể phát hiện ung thư chỉ qua xét nghiệm máu là điều ngụy quân tử, họ chỉ là nơi làm hời hợt nhất trong quá trình Tầm va Soát bệnh lý Ung thư ./.
Viết ngày 17/5/2019.
Bs Phạm Ngọc Thắng.