- Biển số
- OF-81812
- Ngày cấp bằng
- 3/1/11
- Số km
- 5,620
- Động cơ
- 481,806 Mã lực
- Nơi ở
- Phố cô đầu-Khâm thiên
KGB đã dính bẫy 'Việt Nam thứ 2'
(Hồ sơ) - Trong cuộc đấu trí giữa KGB và CIA, không phải lúc nào KGB cũng giành phần thắng theo kiểu “ta thắng địch thua”. Bài viết này xin kể lại một vụ mà KGB thua đậm CIA ở tầm chiến lược.
Do các tài liệu liên quan đã bị hủy gần hết nên phần lớn các thông tin đều được rút ra từ hồi ký và các phát biểu của những nhân vật trực tiếp tham gia ở cả hai phía cùng một số nguồn khác. Các số liệu được khai thác từ các nguồn giải mật của Nga mới xuất bản gần đây nhân dịp kỷ niệm 34 năm ngày Liên Xô quyết định đưa quân vào Afgganistan (12/12/1979). Cách đây tròn 34 năm, ngày 12/12/1979, một nhóm rất hẹp các ủy viên Bộ Chính trị (BCT) Ban chấp hành Trung ương **** Cộng sản Liên Xô họp kín và ra một quyết định- có lẽ đây là quyết định sai lầm bi thảm nhất trong lịch sử Liên Xô - đưa quân vào Afghanistan. Một thời gian ngắn sau đó, quyết định trên mới được thông báo đến các ủy viên BCT khác không tham gia cuộc họp.
Ngày 27/12 đặc nhiệm GRU (Tổng cục tình báo quân sự trực thuộc Bộ Tổng tham mưu các Lực lượng vũ trang Liên Xô), các phân đội đặc biệt của KGB (Ủy ban an ninh quốc gia Liên Xô) đã tấn công chiếm dinh tổng thống Afghanistan Kh. Amin tại Kabul.
Ngay sau đó, theo lệnh của Iu. Andropov (Chủ tịch KGB lúc bấy giờ), đặc nhiệm KGB đã bắn ngay Kh. Amin (mặc dù chính ông này đã đề nghị đưa Quân đội Xô Viết vào Afghanistan và đây là cái cớ công khai để Liên Xô hành động).
34 năm trước đây, Liên Xô đưa quân vào Afghanistan. Các tài liệu liên quan đến công tác chuẩn bị cho cuộc can thiệp quân sự có lẽ đã bị hủy gần hết. Cùng khoảng thời gian trên, các phân đội lính đổ bộ đường không đã bao vây các đơn vị của quân đội Afghanistan tại Kabul, chiếm các mục tiêu chủ chốt của thủ đô như Bộ Tổng tham mưu, các đầu mối liên lạc, Trung tâm phát thanh và truyền hình, trụ sở Bộ An ninh và Bộ Nội vụ Afghanistan.
Nếu xét từ góc độ kỹ thuật thì những kết quả ban đầu của các đội đặc nhiệm là hoàn hảo, thậm chí là xuất sắc: rất ít đổ máu và kiểm soát được thủ đô Afghanistan, các đơn vị quân đội Afghanistan bị khóa chặt trong các doanh trại và hầu như không kháng cự, chính quyền được thay đổi “người của Liên Xô tại Kabul” đi cùng các đơn vị Xô Viết từ Moscow lên nắm quyền một cách êm thấm.
Tuy nhiên, sau đấy các sự kiện tiếp theo xảy ra không ngọt ngào như vây- một cuộc chiến tranh đẫm máu kéo dài, tàn phá không chỉ Afghanistan mà còn làm kiệt quệ Liên Xô và là một trong những nguyên nhân làm Liên Xô sụp đổ sau đó hơn chục năm nữa.
Các thông tin từ phía Liên Xô
Căn cứ vào một số biên bản tốc ký ghi nội dung các cuộc họp kín của một nhóm hẹp ủy viên BCT còn sót lại trong hồ sơ lưu trữ thì ban đầu quan điểm của các ủy viên này là rất tỉnh táo: Kabul yêu cầu quân đội và vũ khí nhưng không ai muốn can thiệp, cho dù xuất phát từ động cơ ý thức hệ, xin trích dẫn:
“Quân đội của họ đang tan rã, tại sao chúng ta lại phải tiến hành chiến tranh thay họ” – L.Breznhev; “Giới lãnh đạo (Afghanistan) không nắm được lực lượng nào ủng hộ họ và không biết cách dựa vào lực lượng đó- họ xử bắn các đối thủ chính trị ” - Iu. Andropov; “Không thể xử bắn hàng loạt và tra tấn như giới cầm quyền Kabul đang làm”- Kirilenko và “chúng ta đã cung cấp cho họ mọi thứ. Nhưng thu được gì?, Hoàn toàn không có một kết quả “tích cực nào”- vẫn Kirilenko.
Mặc dù vậy, BCT vẫn cho chuẩn bị các biện pháp quân sự. Ngày 17/3/1979 Bộ trưởng Quốc phòng D.Ustinov báo cáo: có 2 phương án can thiệp quân sự- phương án một - trong vòng một ngày đêm đưa 01 sư đoàn đổ bộ đường không vào Afghanistan và 01 trung đoàn bộ binh cơ giới vào thẳng Kabul; phương án hai - đưa 2 sư đoàn đổ bộ đường không vào Kabul cùng một lúc.
Trong điều kiện tuyệt đối bí mật, từ ngày 5 đến 7/7/1979, một tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 111 của Sư đoàn cận vệ đổ bộ đường không đã được điều đến Bagram. Cùng thời điểm đó, các nhóm đặc nhiệm của KGB cũng đã có mặt tại Kabul.
Tại sao tất cả lại thay đổi đột ngột như vậy? Tại sao thay vì hỗ trợ quân sự cho một chế độ đang sụp đổ lại sử dụng sức mạnh của các đơn vị đặc nhiệm và đưa quân ồ ạt vào Afghanistan để lật đổ chế độ đó. Tại sao lại phải làm như vậy, động cơ thực sự là gì, dựa trên những tin tức nào để ra quyết định, cơ chế ra quyết định là gì?
Cho đến hiện nay vẫn chưa có những câu trả lời rõ ràng cho các câu hỏi trên mặc dù đã nhiều thời gian trôi qua, nhiều lần thay đổi chế độ và xuất hiện hàng loạt hồi ký của các nhân vật tham gia. Điều đáng lưu ý là những người viết hồi ký (về cuộc chiến tại Afghanistan) chủ yếu là các sỹ quan KGB.
Cựu phó Tổng cục trưởng thứ nhất Tổng cục một KGB V. Kirpichenko có nhận xét về hiện tượng này như sau: “Nhiều năm đã qua đi, chính quyền thay đổi và những người lãnh đạo trước kia vốn có trách nhiệm phải im lặng nay đã bắt đầu viết hồi ký, phát biểu trên TV, trả lời phỏng vấn về chủ đề Afghanistan. Điều đáng quan tâm là phần lớn họ là các cựu sỹ quan KGB, chứ không phải là các tướng lĩnh quân đội”.
Nhân đây cũng xin nói rõ một bối cảnh có liên quan: chính giới lãnh đạo quân sự cao cấp nhất thời đó là những người kiên quyết phản đối việc đưa quân vào Afghanistan như nguyên Tổng tham mưu trưởng (lúc đó) Nguyên soái X. Akhromeev, Chủ nhiệm Tổng cục tác chiến Bộ Tổng tham mưu đại tướng V.Varenhikov, Tư lệnh Lục quân đại tướng I.Pavlovski, Cố vấn trưởng Lực lượng vũ trang Afghanistan trung tướng L.Gorelov…..
Các tướng lĩnh Xô Viết nhận thức được rằng “Một chiến dịch như vậy không đem lại một chút lợi ích nào về mặt quân sự - chiến lược”’ và “tại sao chúng ta lại phải đưa quân vào vào bẫy đá khổng lồ đó, - nơi không có đường sắt, đường thủy để vận chuyển vũ khí đạn dược, đảm bảo vật chất- kỹ thuật... và con cháu chúng ta sẽ phải trả giá đắt cho những sai lầm này”.
Nhưng khi Tổng tham mưu trưởng Ogarkov tìm cách thuyết phục D.Ustinov rằng việc đưa quân vào Afghanistan là thiếu cân nhắc, ông đã nổi nóng và nói ngắn gọn: “Đồng chí định dạy khôn BCT à? Nhiệm vụ duy nhất của đồng chí là chấp hành mệnh lệnh”.
Nguyên soái, Bộ trưởng quốc phòng Liên Xô D.Ustinov, người trong năm 1979 đã ra lệnh đưa quân vào Afghanistan. Một điều tương đối chắc chắn là vào thời điểm ra quyết định, BCT đã nhận được các tin tức tình báo mới làm thay đổi quan điểm (như đã nói ở ban đầu) và kênh cung cấp các thông tin mới đó không thể là ai khác ngoài KGB. Một bằng chứng gián tiếp:
“Sau khi thay đổi chế độ ở Kabul ngày 27/12/1979 tất cả những người tham gia chiến dịch được lệnh quên tất cả mọi chuyện và tiêu hủy toàn bộ các hồ sơ tài liệu có liên quan” – nguyên văn câu trích trong hồi ký của V.Kirpichenko. “Tôi cũng đã hủy toàn bộ các ghi chép, trong đó ghi tỷ mỷ đến từng phút các sự kiện xảy ra ở Afghanistan tháng 12/1979”. Phải có lý do để ra các mệnh lệnh như vậy.
Còn L.Shebarshin, người lãnh đạo Cơ quan tình báo của KGB những năm 1989-1991 cũng có quan điểm tương tự: “KGB hiện không còn lưu trữ một tài liệu mật nào liên quan về tiến trình ra quyết định lật đổ Kh.Amin, thành lập chính phủ mới do Carmal đứng đầu và đưa quân vào Afghanistan. Theo lời kể của các bạn bè tôi, một số bản viết tay đã bị hủy theo lệnh của đích thân Iu.Andropov”.
Còn V.Kriuchkov, Tổng cục trưởng Tổng cục một KGB lúc đó viết: “Mỹ, Anh, Đức và một số nước khác lúc đó rất quan tâm đến Afghanistan, đặc biệt là các khu vực phía bắc (giáp Liên Xô). Họ đã ráo riết tìm mọi cách làm suy yếu ảnh hưởng và vị thế của Liên Xô tại Afghanistan.
Và: “theo kênh của KGB và GRU ngày càng có nhiều tin tình báo về các mưu đồ sâu xa của Mỹ sử dụng khu vực lãnh thổ (Afghanistan) giáp phía Nam Liên Xô” và “để vô hiệu hóa các mối đe dọa từ hướng Nam như vậy, Liên Xô sẽ buộc phải bố trí bổ sung ở các nước cộng hòa Trung Á không ít hơn một tập đoàn quân, thành lập các tuyến phòng thủ bổ sung với cơ sở hạ tầng tốn kém, hầu như thành lập mới hệ thống phòng không”.
Trong trường hợp này, nhiều khả năng là V.Kiuchkov đã nói không thật: nếu theo kênh của GRU mà có những tin tức như vậy thì giới lãnh đạo quân sự đã không kiên quyết phản đối việc đưa quân vào Afghanistan như đã nói ở trên.
Ngay cả những luận cứ mà D.Ustinov đưa ra tại một cuộc họp hẹp của Bộ Tổng tham mưu như: “Mục tiêu của Mỹ là thiết lập tại đây một sự thống trị duy nhất và bằng cách đó bắc cầu nối Pakistan và Iran”. “Không thể cho phép Mỹ bố trí các tên lửa tầm ngắn và tầm trung trên lãnh thổ Afghanistan ngay cạnh biên giới Liên Xô” cũng không thuyết phục được các tướng lĩnh tham gia cuộc họp.
Rõ ràng là các tin tức tình báo của GRU mà các tướng lĩnh có trong tay không làm cho họ tin vào một lập luận như vậy.
Nhưng nếu V.Kriuchkov vẫn tin vào giả thuyết “các âm mưu của Mỹ” thì những tin tức ông này lấy từ đâu? Chính ông này viết: “Chúng tôi thường xuyên nhận được các thông tin về việc một số nước phương Tây tăng cường hoạt động tại Afghanistan.
Hơn nữa, các hoạt động này đều mang tính chất chống Xô Viết” và nhấn mạnh “không thể không nhận ra điều đó”. Khó có thể không tin vào nhận xét trên của Trưởng ngành tình báo KGB nhưng từ đó xuất hiện câu hỏi: có lẽ đây chính là những kế hoạch có chủ ý của Mỹ mà trực tiếp là CIA nhằm để Liên Xô tin vào điều này.
Kriuchkov cũng đề cập đến việc KGB ngày càng mất lòng tin vào Amin: “Chúng tôi có đồng quan điểm là Amin ngày càng trở thành mối đe dọa nguy hiểm đối với số phận cách mạng Afghanistan”. Tại sao lại như vậy? Có phải chỉ vì ông này áp dụng các biện pháp trừng phạt hơi quá tay (theo quan điểm của những người của Andropov).
Tướng Kirpichenko nhớ lại là vào tháng 11/1979, ông này được V. Kriuchkov gọi đến và thông báo “tên độc tài Amin thể hiện mình như một tên phát xít chính hiệu và là tên đao phủ đối với nhân dân Afghanistan”. Nhưng quan trọng nhất là “đã phát hiện nhiều dấu hiệu cho thấy Amin đang chuyển chính sách về phía Mỹ”.
Đại tướng N.Leonov (lúc đó là phó cục trưởng Cục phân tích thông tin Tổng cục một KGB ) nhận xét rằng Amin bị buộc rất nhiều tội, nhưng quan trong nhất là nhân vật này đã từng học ở Mỹ và có lẽ đã bị CIA tuyển mộ “Tổ điệp báo của KGB tại Kabul thường xuyên lưu ý:
“Nhân vật này có thể trốn khỏi Afghanistan ngay sau khi đã tiêu diệt xong **** (**** nhân dân cách mạng Afghanistan được Liên Xô hậu thuẫn). Còn nhiều thông tin nữa về việc hình như hắn đang chuyển tiền vào các tài khoản nước ngoài và gửi các tài sản quý sang Tokyo.
Còn các tin tức khác khẳng định việc Amin là đã trở thành một nhân vật chống Xô Viết cuồng tín thì hầu như ngày nào cũng xuất hiện trong các bản báo cáo từ Kabul gửi về.
Sỹ quan cao cấp GRU của Bộ Tổng tham mưu (lúc đó là đại tá, sau là thiếu tướng) V. Kolesnhik, người chỉ huy chiến dịch tấn công dinh tổng thống của Amin nhớ lại rằng, ngay trước khi chiến dịch bắt đầu, tướng KGB IU. Deozlov, phó của ông trong chiến dịch này đồng thời chỉ huy các đội đặc nhiệm KGB, khi phát biểu trước những người tham gia chiến dịch đã nói rằng Amin chính là gián điệp của CIA”.
Một nhân vật khác tham gia chiến dịch trên là V.Kurilov cũng khẳng định chi tiết này. Còn chính tướng Drozlov, lúc ấy là Cục trưởng Cục “S” (Tình báo bất hợp pháp” Tổng cục một KGB sau này đã nhiều lần trích dẫn về âm mưu của CIA qua lời của một số tình báo viên CIA, dường như đã khẳng định với tổ điệp báo (CIA) tại Afghanistan của mình “là Mỹ không thể dễ dàng để mất Afghanistan vào tay người Nga như vậy được”.
Ông này cũng khẳng định: “Việc Mỹ đứng chân tại Afghanistan tạo điều kiện cho nước này tiến sát đến khu mỏ có giá nhất của thế giới là Tazikistan – nơi có tất cả các nguyên tố trong bảng tuần hoàn Mendeleev - chính vì vậy mà Liên Xô phải bảo vệ các đường biên giới phía Nam của mình, bảo vệ các các nguồn năng lượng trong tương lai và các tài nguyên thiên nhiên khác của dãy Pamir”.
Nói chung, tất cả các tin tức báo về đều dẫn tới kết luận là: 1/ Amin là gián điệp của Mỹ - sẽ sớm bắt tay với Mỹ chống Liên Xô. 2/ Người Mỹ đã sẵn sàng chiếm các mỏ quý tại Pamir và 3/ Mỹ lên kế hoạch bố trí tên lửa tại Afghanistan nhằm vào Liên Xô.
Chỉ không hiểu tại sao các báo cáo trên lại quên một chi tiết rất quan trọng là tên “gián điệp” của CIA (Kh.Amin) lại khẩn thiết yêu cầu Kremlin khẩn trương đưa quân vào Afghanistan? Tại sao chỉ có các nhân viên KGB là thông báo và khẳng định về việc Mỹ chuẩn bị bố trí tên lửa Pershing tại nước này trong khi mạng lưới điệp báo của GRU lại không hề có một dòng nào về chủ đề này (trong khi đây là nhiệm vụ chính của GRU).
Dĩ nhiên, các thông tin trên phải xuất phát từ một nguồn nào đó, chắc chắn đây không phải là kết quả “sáng tạo” của các nhân viên tình báo hoặc của giới lãnh đạo KGB. Phải có các dữ liệu nào đấy- không quan trọng là thật hay giả, nhưng phải có sức nặng và đáng tin cậy- do các nhân viên tình báo KGB tự khai thác hoặc được đối phương “nhồi” cho một cách khôn khéo.
Thông tin từ phía Mỹ
Cựu giám đốc CIA R. Gates trong hồi ký của mình đã đề cập đến việc CIA bắt đầu hỗ trợ các chiến binh từ mấy tháng trước khi Quân đội Xô Viết xâm nhập Afghanistan. Năm 1998, khi trả lời các phóng viên tờ báo Pháp “Le Nouvel Observateur” về vấn đề này, cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Z. Bzezinski đã thừa nhận:
“Tuy theo các thông tin chính thức thì CIA bắt đầu đầu cung cấp vũ khí cho những kẻ thánh chiến tại Afghanistan sau khi Quân đội Xô Viết tiến vào nước này nhưng trên thực tế thì từ 03/7/1979, Tổng thống Carter đã ký một chỉ lệnh về việc giúp đỡ những kẻ chống đối chế độ thân Xô Viết ở Kabul. Ngay ngày hôm đó tôi đã gửi Tổng thống ý kiến của mình: “theo quan điểm của tôi, việc giúp những kẻ chống đối sẽ dẫn tới việc Liên Xô can thiệp quân sự”.
Khi trả lời câu hỏi của phóng viên là liệu việc quyết tâm tiến hành chiến dịch mật (hỗ trợ phiến quân) có phải là tính toán của Mỹ nhằm để Liên Xô đưa quân vào Afghanistan hay không, Bzezinski trả lời là không hoàn toàn như vây, chúng tôi không ép Liên Xô can thiệp, nhưng chúng tôi đã cố tình tăng khả năng để người Nga làm việc đó. Đồng thời ông này cũng cho rằng chiến dịch trên là một ý tưởng tuyệt vời. Hiệu quả của nó là Liên Xô đã rơi vào cái bẫy Afghanistan.
Một số nguồn thông tin khác cho rằng chính quyền Carter đã bắt đầu xem xét khả năng thông qua các kênh bí mật giúp đỡ cho đội quân nổi dậy tại Afghanistan này ngay từ đầu năm 1979. Ngay đầu năm đó, Bzezinski đã đề nghị áp dụng một loạt biện pháp nhằm làm suy yếu anh hưởng của người Nga nay tại “sân sau” của mình, thuyết phục Carter cho phép bí mật cung cấp cho các nhóm phiến quân lô vũ khí đầu tiên.
Thực ra, đây chỉ là lô súng trường đã rất cũ của Anh cỡ 7,7 mm. Tuy nhiên, điều quan trọng nằm ở chỗ khác: Những kẻ chống đối chính quyền Kabul hiểu rằng, sau lưng họ là một cường quốc và điều đó làm cho các nhóm này hoạt động tích cực hơn và một điều nữa còn quan trọng hơn - các thông tin này (về việc Mỹ cung cấp vũ khí), không nghi ngờ gì nữa, đã được chuyển về Moscow. Nó sẽ làm tăng “độ tin cậy” của các phân tích về “các âm mưu của Mỹ”.
Trong hồi ký của mình, R.Gates đã viết là ngày 28/3/1979 nhân viên CIA, chuyên gia về Liên Xô A.Horelick đã viết báo cáo gửi giám đốc CIA Terner dự báo các kịch bản phát triển tình hình ở Afghanistan.
Kết luận của Horelick là: sự phát triển của phong trào nổi dậy có thể buộc Liên Xô phải can thiệp. Hai ngày sau đó, phó của Bzezinski là D.Aaron đã chủ trì cuộc họp của Ủy ban điều phối đặc biệt về Afghanistan. Kết luận của cuộc họp: Mỹ cần phải có các hành động đối phó với Liên Xô tại khu vực. Đại diện Lầu Năm góc W.Slocomb đề nghị: “ép Liên Xô vào một vũng lầy “Việt Nam thứ 2”.
Ngày 6/4/1979 , tại một họp khác của Ủy ban nói trên, nhưng dưới sự chủ trì của đích thân Bzerzinski các thành viên Ủy ban đã thảo luật một loạt các phương án hành động, từ cung cấp vũ khí đến giúp đỡ huấn luyện quân nổi dậy. Nhóm công tác đặc biệt khuyến nghị CIA cung cấp “sự giúp đỡ dân sự” cho những kẻ chông chính quyền.
Ngày 24/4/1979, Horelick lại viết tiếp một bản báo cáo gửi giám đốc CIA liên quan đến việc hỗ trợ quân nổi dậy. Như đã biết, ngày 3/6 Carter đã ký sắc lệnh đầu tiên về vấn đề này. Khi đó Nhà trắng chắc chắn hiểu rằng sự hỗ trợ đó sẽ dẫn tới sự can thiệp quân sự của Liên Xô và đã cố tình làm như vậy để đưa Liên Xô vào bẫy. Đây chính là mục đích quan trọng nhất của “sự giúp đỡ” chứ hoàn toàn không phải xuất phát từ “tình đoàn kết chân thành” với các phiến quân. Không thể rút ra một kết luận nào khác.
Chỉ có những ai ngây thơ mới tin rằng, trò chơi trên (các cuộc họp, quyết định hỗ trợ, cung cấp vũ khí...) qua được mắt tình báo KGB, chưa kể việc CIA còn “tạo điều kiện thuận lợi” để các điệp viên của KGB tiếp cận các thông tin này (những thông tin mà CIA muốn cung cấp, dĩ nhiên - đây là một nhiệm vụ hàng đầu của CIA trong chiến dịch này).
Thế còn việc những tin trên “được rò rỉ” như thế nào, qua kênh nào và đến Moscow như thế nào thì đấy thuần túy chỉ là vấn đề chi tiết kỹ thuật. Điều quan trọng nhất là đến mùa thu năm 1979, các nhân viên dưới quyền Iu. Andropov đã thổi còi báo động: kẻ thù đã ở ngay trước cửa! Cùng lúc đó, CIA cũng đưa Kh. Amin vào cuộc chơi - B.Amstutz, đại biện lâm thời của Mỹ tại Afghanistan thường xuyên đến gặp Kh.Amin- và tin này cũng được chuyển ngay về Moscow.
Ngày 24/12, Inman báo cáo: đến thời điểm Liên Xô đưa quân vào Afghanistan chỉ còn 15 giờ nữa. Bzizinski nhớ lại vào thời điểm khi quân Liên Xô chính thức vượt biên giới, tôi báo cáo với tổng thống Carter: “Bây giờ chúng ta đã có khả năng tạo cho Liên Xô một Việt Nam của riêng mình”.
Lưu ý: lô hàng bí mật đầu tiên (mồi nhử) cung cấp cho quân nổi dậy chỉ có khoảng 1000 súng bộ binh và đạn dược do Liên Xô sản xuất và được CIA bảo quản để sử dụng trong những trường hợp như vậy nhưng chỉ mấy ngày sau khi Xô Viết đưa quân vào, các container chứa vũ khí đã được bí mật vận chuyển từ một căn cứ ở San- Antonio đến Islamabad và qua các cơ quan tình báo của Tổng thống Zia-Ul-Khak (Pakistan) để phân phối cho quân nổi dậy Afghanistan (và đây mới là hỗ trợ thực sự) .
Miếng mồi đã tỏ ra rất hiệu quả: Liên Xô nhận được “một Việt Nam mới”. Như Bzezinski sau này hài lòng nhớ lại “Trong suốt gần 10 năm, Moscow buộc phải tiến hành một cuộc chiến quá sức chịu đựng. Cuộc xung đột này đã làm cho xã hội (Xô Viết) rối loạn và cuối cùng đã dẫn đến sự sụp đổ của đế quốc Liên Xô”.
Như vậy, chiến dịch đặc biệt của Mỹ “Một Việt Nam khác dành cho Liên Xô” đã hoàn thành sứ mệnh của nó. Nhưng chính người Mỹ không ép Liên Xô phải đưa quân vào Afghanistan, và người Mỹ cũng không phát động chiến tranh.
Nếu như các cơ quan tình báo Liên Xô đã mắc bẫy của Mỹ , thì điều đó có nghĩa là vào thời gian nói trên KGB (nguồn cung cấp tin tức tình báo chính cho Kremlin trong trường hợp này như đã nói ở phần trước) đã có những vấn đề rất nghiêm trọng: hoặc là về chất lượng nguồn tin tình báo, hoặc là với công tác phân tích tin và không loại trừ là cả hai. Và điều đó, rất tiếc là đã dẫn đến những quyết định sai lầm của giới lãnh đạo và kết quả bi thảm như chúng ta đã thấy- kết thúc bi thảm của một cuộc chiến và số phận của một đất nước.
Từ năm 1945 đến 1991, Liên Xô can dự vào 10 cuộc chiến, một vài con số thiệt hại về sinh mạng như sau:
Chiến tranh Triều Tiên: 315 người
Chiến tranh Việt Nam: 16 người
Các cuộc xung đột ở Trung Đông: 52 người
Riêng trong cuộc chiến tại Afghanistan đã có tới 15.051 công dân Liên Xô thiệt mạng, không kể số người bị thương
(Hồ sơ) - Trong cuộc đấu trí giữa KGB và CIA, không phải lúc nào KGB cũng giành phần thắng theo kiểu “ta thắng địch thua”. Bài viết này xin kể lại một vụ mà KGB thua đậm CIA ở tầm chiến lược.
Do các tài liệu liên quan đã bị hủy gần hết nên phần lớn các thông tin đều được rút ra từ hồi ký và các phát biểu của những nhân vật trực tiếp tham gia ở cả hai phía cùng một số nguồn khác. Các số liệu được khai thác từ các nguồn giải mật của Nga mới xuất bản gần đây nhân dịp kỷ niệm 34 năm ngày Liên Xô quyết định đưa quân vào Afgganistan (12/12/1979). Cách đây tròn 34 năm, ngày 12/12/1979, một nhóm rất hẹp các ủy viên Bộ Chính trị (BCT) Ban chấp hành Trung ương **** Cộng sản Liên Xô họp kín và ra một quyết định- có lẽ đây là quyết định sai lầm bi thảm nhất trong lịch sử Liên Xô - đưa quân vào Afghanistan. Một thời gian ngắn sau đó, quyết định trên mới được thông báo đến các ủy viên BCT khác không tham gia cuộc họp.
Ngày 27/12 đặc nhiệm GRU (Tổng cục tình báo quân sự trực thuộc Bộ Tổng tham mưu các Lực lượng vũ trang Liên Xô), các phân đội đặc biệt của KGB (Ủy ban an ninh quốc gia Liên Xô) đã tấn công chiếm dinh tổng thống Afghanistan Kh. Amin tại Kabul.
Ngay sau đó, theo lệnh của Iu. Andropov (Chủ tịch KGB lúc bấy giờ), đặc nhiệm KGB đã bắn ngay Kh. Amin (mặc dù chính ông này đã đề nghị đưa Quân đội Xô Viết vào Afghanistan và đây là cái cớ công khai để Liên Xô hành động).
Nếu xét từ góc độ kỹ thuật thì những kết quả ban đầu của các đội đặc nhiệm là hoàn hảo, thậm chí là xuất sắc: rất ít đổ máu và kiểm soát được thủ đô Afghanistan, các đơn vị quân đội Afghanistan bị khóa chặt trong các doanh trại và hầu như không kháng cự, chính quyền được thay đổi “người của Liên Xô tại Kabul” đi cùng các đơn vị Xô Viết từ Moscow lên nắm quyền một cách êm thấm.
Tuy nhiên, sau đấy các sự kiện tiếp theo xảy ra không ngọt ngào như vây- một cuộc chiến tranh đẫm máu kéo dài, tàn phá không chỉ Afghanistan mà còn làm kiệt quệ Liên Xô và là một trong những nguyên nhân làm Liên Xô sụp đổ sau đó hơn chục năm nữa.
Các thông tin từ phía Liên Xô
Căn cứ vào một số biên bản tốc ký ghi nội dung các cuộc họp kín của một nhóm hẹp ủy viên BCT còn sót lại trong hồ sơ lưu trữ thì ban đầu quan điểm của các ủy viên này là rất tỉnh táo: Kabul yêu cầu quân đội và vũ khí nhưng không ai muốn can thiệp, cho dù xuất phát từ động cơ ý thức hệ, xin trích dẫn:
“Quân đội của họ đang tan rã, tại sao chúng ta lại phải tiến hành chiến tranh thay họ” – L.Breznhev; “Giới lãnh đạo (Afghanistan) không nắm được lực lượng nào ủng hộ họ và không biết cách dựa vào lực lượng đó- họ xử bắn các đối thủ chính trị ” - Iu. Andropov; “Không thể xử bắn hàng loạt và tra tấn như giới cầm quyền Kabul đang làm”- Kirilenko và “chúng ta đã cung cấp cho họ mọi thứ. Nhưng thu được gì?, Hoàn toàn không có một kết quả “tích cực nào”- vẫn Kirilenko.
Mặc dù vậy, BCT vẫn cho chuẩn bị các biện pháp quân sự. Ngày 17/3/1979 Bộ trưởng Quốc phòng D.Ustinov báo cáo: có 2 phương án can thiệp quân sự- phương án một - trong vòng một ngày đêm đưa 01 sư đoàn đổ bộ đường không vào Afghanistan và 01 trung đoàn bộ binh cơ giới vào thẳng Kabul; phương án hai - đưa 2 sư đoàn đổ bộ đường không vào Kabul cùng một lúc.
Trong điều kiện tuyệt đối bí mật, từ ngày 5 đến 7/7/1979, một tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 111 của Sư đoàn cận vệ đổ bộ đường không đã được điều đến Bagram. Cùng thời điểm đó, các nhóm đặc nhiệm của KGB cũng đã có mặt tại Kabul.
Tại sao tất cả lại thay đổi đột ngột như vậy? Tại sao thay vì hỗ trợ quân sự cho một chế độ đang sụp đổ lại sử dụng sức mạnh của các đơn vị đặc nhiệm và đưa quân ồ ạt vào Afghanistan để lật đổ chế độ đó. Tại sao lại phải làm như vậy, động cơ thực sự là gì, dựa trên những tin tức nào để ra quyết định, cơ chế ra quyết định là gì?
Cho đến hiện nay vẫn chưa có những câu trả lời rõ ràng cho các câu hỏi trên mặc dù đã nhiều thời gian trôi qua, nhiều lần thay đổi chế độ và xuất hiện hàng loạt hồi ký của các nhân vật tham gia. Điều đáng lưu ý là những người viết hồi ký (về cuộc chiến tại Afghanistan) chủ yếu là các sỹ quan KGB.
Cựu phó Tổng cục trưởng thứ nhất Tổng cục một KGB V. Kirpichenko có nhận xét về hiện tượng này như sau: “Nhiều năm đã qua đi, chính quyền thay đổi và những người lãnh đạo trước kia vốn có trách nhiệm phải im lặng nay đã bắt đầu viết hồi ký, phát biểu trên TV, trả lời phỏng vấn về chủ đề Afghanistan. Điều đáng quan tâm là phần lớn họ là các cựu sỹ quan KGB, chứ không phải là các tướng lĩnh quân đội”.
Nhân đây cũng xin nói rõ một bối cảnh có liên quan: chính giới lãnh đạo quân sự cao cấp nhất thời đó là những người kiên quyết phản đối việc đưa quân vào Afghanistan như nguyên Tổng tham mưu trưởng (lúc đó) Nguyên soái X. Akhromeev, Chủ nhiệm Tổng cục tác chiến Bộ Tổng tham mưu đại tướng V.Varenhikov, Tư lệnh Lục quân đại tướng I.Pavlovski, Cố vấn trưởng Lực lượng vũ trang Afghanistan trung tướng L.Gorelov…..
Các tướng lĩnh Xô Viết nhận thức được rằng “Một chiến dịch như vậy không đem lại một chút lợi ích nào về mặt quân sự - chiến lược”’ và “tại sao chúng ta lại phải đưa quân vào vào bẫy đá khổng lồ đó, - nơi không có đường sắt, đường thủy để vận chuyển vũ khí đạn dược, đảm bảo vật chất- kỹ thuật... và con cháu chúng ta sẽ phải trả giá đắt cho những sai lầm này”.
Nhưng khi Tổng tham mưu trưởng Ogarkov tìm cách thuyết phục D.Ustinov rằng việc đưa quân vào Afghanistan là thiếu cân nhắc, ông đã nổi nóng và nói ngắn gọn: “Đồng chí định dạy khôn BCT à? Nhiệm vụ duy nhất của đồng chí là chấp hành mệnh lệnh”.
“Sau khi thay đổi chế độ ở Kabul ngày 27/12/1979 tất cả những người tham gia chiến dịch được lệnh quên tất cả mọi chuyện và tiêu hủy toàn bộ các hồ sơ tài liệu có liên quan” – nguyên văn câu trích trong hồi ký của V.Kirpichenko. “Tôi cũng đã hủy toàn bộ các ghi chép, trong đó ghi tỷ mỷ đến từng phút các sự kiện xảy ra ở Afghanistan tháng 12/1979”. Phải có lý do để ra các mệnh lệnh như vậy.
Còn L.Shebarshin, người lãnh đạo Cơ quan tình báo của KGB những năm 1989-1991 cũng có quan điểm tương tự: “KGB hiện không còn lưu trữ một tài liệu mật nào liên quan về tiến trình ra quyết định lật đổ Kh.Amin, thành lập chính phủ mới do Carmal đứng đầu và đưa quân vào Afghanistan. Theo lời kể của các bạn bè tôi, một số bản viết tay đã bị hủy theo lệnh của đích thân Iu.Andropov”.
Còn V.Kriuchkov, Tổng cục trưởng Tổng cục một KGB lúc đó viết: “Mỹ, Anh, Đức và một số nước khác lúc đó rất quan tâm đến Afghanistan, đặc biệt là các khu vực phía bắc (giáp Liên Xô). Họ đã ráo riết tìm mọi cách làm suy yếu ảnh hưởng và vị thế của Liên Xô tại Afghanistan.
Và: “theo kênh của KGB và GRU ngày càng có nhiều tin tình báo về các mưu đồ sâu xa của Mỹ sử dụng khu vực lãnh thổ (Afghanistan) giáp phía Nam Liên Xô” và “để vô hiệu hóa các mối đe dọa từ hướng Nam như vậy, Liên Xô sẽ buộc phải bố trí bổ sung ở các nước cộng hòa Trung Á không ít hơn một tập đoàn quân, thành lập các tuyến phòng thủ bổ sung với cơ sở hạ tầng tốn kém, hầu như thành lập mới hệ thống phòng không”.
Trong trường hợp này, nhiều khả năng là V.Kiuchkov đã nói không thật: nếu theo kênh của GRU mà có những tin tức như vậy thì giới lãnh đạo quân sự đã không kiên quyết phản đối việc đưa quân vào Afghanistan như đã nói ở trên.
Ngay cả những luận cứ mà D.Ustinov đưa ra tại một cuộc họp hẹp của Bộ Tổng tham mưu như: “Mục tiêu của Mỹ là thiết lập tại đây một sự thống trị duy nhất và bằng cách đó bắc cầu nối Pakistan và Iran”. “Không thể cho phép Mỹ bố trí các tên lửa tầm ngắn và tầm trung trên lãnh thổ Afghanistan ngay cạnh biên giới Liên Xô” cũng không thuyết phục được các tướng lĩnh tham gia cuộc họp.
Rõ ràng là các tin tức tình báo của GRU mà các tướng lĩnh có trong tay không làm cho họ tin vào một lập luận như vậy.
Nhưng nếu V.Kriuchkov vẫn tin vào giả thuyết “các âm mưu của Mỹ” thì những tin tức ông này lấy từ đâu? Chính ông này viết: “Chúng tôi thường xuyên nhận được các thông tin về việc một số nước phương Tây tăng cường hoạt động tại Afghanistan.
Hơn nữa, các hoạt động này đều mang tính chất chống Xô Viết” và nhấn mạnh “không thể không nhận ra điều đó”. Khó có thể không tin vào nhận xét trên của Trưởng ngành tình báo KGB nhưng từ đó xuất hiện câu hỏi: có lẽ đây chính là những kế hoạch có chủ ý của Mỹ mà trực tiếp là CIA nhằm để Liên Xô tin vào điều này.
Kriuchkov cũng đề cập đến việc KGB ngày càng mất lòng tin vào Amin: “Chúng tôi có đồng quan điểm là Amin ngày càng trở thành mối đe dọa nguy hiểm đối với số phận cách mạng Afghanistan”. Tại sao lại như vậy? Có phải chỉ vì ông này áp dụng các biện pháp trừng phạt hơi quá tay (theo quan điểm của những người của Andropov).
Tướng Kirpichenko nhớ lại là vào tháng 11/1979, ông này được V. Kriuchkov gọi đến và thông báo “tên độc tài Amin thể hiện mình như một tên phát xít chính hiệu và là tên đao phủ đối với nhân dân Afghanistan”. Nhưng quan trọng nhất là “đã phát hiện nhiều dấu hiệu cho thấy Amin đang chuyển chính sách về phía Mỹ”.
Đại tướng N.Leonov (lúc đó là phó cục trưởng Cục phân tích thông tin Tổng cục một KGB ) nhận xét rằng Amin bị buộc rất nhiều tội, nhưng quan trong nhất là nhân vật này đã từng học ở Mỹ và có lẽ đã bị CIA tuyển mộ “Tổ điệp báo của KGB tại Kabul thường xuyên lưu ý:
“Nhân vật này có thể trốn khỏi Afghanistan ngay sau khi đã tiêu diệt xong **** (**** nhân dân cách mạng Afghanistan được Liên Xô hậu thuẫn). Còn nhiều thông tin nữa về việc hình như hắn đang chuyển tiền vào các tài khoản nước ngoài và gửi các tài sản quý sang Tokyo.
Còn các tin tức khác khẳng định việc Amin là đã trở thành một nhân vật chống Xô Viết cuồng tín thì hầu như ngày nào cũng xuất hiện trong các bản báo cáo từ Kabul gửi về.
Sỹ quan cao cấp GRU của Bộ Tổng tham mưu (lúc đó là đại tá, sau là thiếu tướng) V. Kolesnhik, người chỉ huy chiến dịch tấn công dinh tổng thống của Amin nhớ lại rằng, ngay trước khi chiến dịch bắt đầu, tướng KGB IU. Deozlov, phó của ông trong chiến dịch này đồng thời chỉ huy các đội đặc nhiệm KGB, khi phát biểu trước những người tham gia chiến dịch đã nói rằng Amin chính là gián điệp của CIA”.
Một nhân vật khác tham gia chiến dịch trên là V.Kurilov cũng khẳng định chi tiết này. Còn chính tướng Drozlov, lúc ấy là Cục trưởng Cục “S” (Tình báo bất hợp pháp” Tổng cục một KGB sau này đã nhiều lần trích dẫn về âm mưu của CIA qua lời của một số tình báo viên CIA, dường như đã khẳng định với tổ điệp báo (CIA) tại Afghanistan của mình “là Mỹ không thể dễ dàng để mất Afghanistan vào tay người Nga như vậy được”.
Ông này cũng khẳng định: “Việc Mỹ đứng chân tại Afghanistan tạo điều kiện cho nước này tiến sát đến khu mỏ có giá nhất của thế giới là Tazikistan – nơi có tất cả các nguyên tố trong bảng tuần hoàn Mendeleev - chính vì vậy mà Liên Xô phải bảo vệ các đường biên giới phía Nam của mình, bảo vệ các các nguồn năng lượng trong tương lai và các tài nguyên thiên nhiên khác của dãy Pamir”.
Nói chung, tất cả các tin tức báo về đều dẫn tới kết luận là: 1/ Amin là gián điệp của Mỹ - sẽ sớm bắt tay với Mỹ chống Liên Xô. 2/ Người Mỹ đã sẵn sàng chiếm các mỏ quý tại Pamir và 3/ Mỹ lên kế hoạch bố trí tên lửa tại Afghanistan nhằm vào Liên Xô.
Chỉ không hiểu tại sao các báo cáo trên lại quên một chi tiết rất quan trọng là tên “gián điệp” của CIA (Kh.Amin) lại khẩn thiết yêu cầu Kremlin khẩn trương đưa quân vào Afghanistan? Tại sao chỉ có các nhân viên KGB là thông báo và khẳng định về việc Mỹ chuẩn bị bố trí tên lửa Pershing tại nước này trong khi mạng lưới điệp báo của GRU lại không hề có một dòng nào về chủ đề này (trong khi đây là nhiệm vụ chính của GRU).
Dĩ nhiên, các thông tin trên phải xuất phát từ một nguồn nào đó, chắc chắn đây không phải là kết quả “sáng tạo” của các nhân viên tình báo hoặc của giới lãnh đạo KGB. Phải có các dữ liệu nào đấy- không quan trọng là thật hay giả, nhưng phải có sức nặng và đáng tin cậy- do các nhân viên tình báo KGB tự khai thác hoặc được đối phương “nhồi” cho một cách khôn khéo.
Thông tin từ phía Mỹ
Cựu giám đốc CIA R. Gates trong hồi ký của mình đã đề cập đến việc CIA bắt đầu hỗ trợ các chiến binh từ mấy tháng trước khi Quân đội Xô Viết xâm nhập Afghanistan. Năm 1998, khi trả lời các phóng viên tờ báo Pháp “Le Nouvel Observateur” về vấn đề này, cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Z. Bzezinski đã thừa nhận:
“Tuy theo các thông tin chính thức thì CIA bắt đầu đầu cung cấp vũ khí cho những kẻ thánh chiến tại Afghanistan sau khi Quân đội Xô Viết tiến vào nước này nhưng trên thực tế thì từ 03/7/1979, Tổng thống Carter đã ký một chỉ lệnh về việc giúp đỡ những kẻ chống đối chế độ thân Xô Viết ở Kabul. Ngay ngày hôm đó tôi đã gửi Tổng thống ý kiến của mình: “theo quan điểm của tôi, việc giúp những kẻ chống đối sẽ dẫn tới việc Liên Xô can thiệp quân sự”.
Khi trả lời câu hỏi của phóng viên là liệu việc quyết tâm tiến hành chiến dịch mật (hỗ trợ phiến quân) có phải là tính toán của Mỹ nhằm để Liên Xô đưa quân vào Afghanistan hay không, Bzezinski trả lời là không hoàn toàn như vây, chúng tôi không ép Liên Xô can thiệp, nhưng chúng tôi đã cố tình tăng khả năng để người Nga làm việc đó. Đồng thời ông này cũng cho rằng chiến dịch trên là một ý tưởng tuyệt vời. Hiệu quả của nó là Liên Xô đã rơi vào cái bẫy Afghanistan.
Một số nguồn thông tin khác cho rằng chính quyền Carter đã bắt đầu xem xét khả năng thông qua các kênh bí mật giúp đỡ cho đội quân nổi dậy tại Afghanistan này ngay từ đầu năm 1979. Ngay đầu năm đó, Bzezinski đã đề nghị áp dụng một loạt biện pháp nhằm làm suy yếu anh hưởng của người Nga nay tại “sân sau” của mình, thuyết phục Carter cho phép bí mật cung cấp cho các nhóm phiến quân lô vũ khí đầu tiên.
Thực ra, đây chỉ là lô súng trường đã rất cũ của Anh cỡ 7,7 mm. Tuy nhiên, điều quan trọng nằm ở chỗ khác: Những kẻ chống đối chính quyền Kabul hiểu rằng, sau lưng họ là một cường quốc và điều đó làm cho các nhóm này hoạt động tích cực hơn và một điều nữa còn quan trọng hơn - các thông tin này (về việc Mỹ cung cấp vũ khí), không nghi ngờ gì nữa, đã được chuyển về Moscow. Nó sẽ làm tăng “độ tin cậy” của các phân tích về “các âm mưu của Mỹ”.
Trong hồi ký của mình, R.Gates đã viết là ngày 28/3/1979 nhân viên CIA, chuyên gia về Liên Xô A.Horelick đã viết báo cáo gửi giám đốc CIA Terner dự báo các kịch bản phát triển tình hình ở Afghanistan.
Kết luận của Horelick là: sự phát triển của phong trào nổi dậy có thể buộc Liên Xô phải can thiệp. Hai ngày sau đó, phó của Bzezinski là D.Aaron đã chủ trì cuộc họp của Ủy ban điều phối đặc biệt về Afghanistan. Kết luận của cuộc họp: Mỹ cần phải có các hành động đối phó với Liên Xô tại khu vực. Đại diện Lầu Năm góc W.Slocomb đề nghị: “ép Liên Xô vào một vũng lầy “Việt Nam thứ 2”.
Ngày 6/4/1979 , tại một họp khác của Ủy ban nói trên, nhưng dưới sự chủ trì của đích thân Bzerzinski các thành viên Ủy ban đã thảo luật một loạt các phương án hành động, từ cung cấp vũ khí đến giúp đỡ huấn luyện quân nổi dậy. Nhóm công tác đặc biệt khuyến nghị CIA cung cấp “sự giúp đỡ dân sự” cho những kẻ chông chính quyền.
Ngày 24/4/1979, Horelick lại viết tiếp một bản báo cáo gửi giám đốc CIA liên quan đến việc hỗ trợ quân nổi dậy. Như đã biết, ngày 3/6 Carter đã ký sắc lệnh đầu tiên về vấn đề này. Khi đó Nhà trắng chắc chắn hiểu rằng sự hỗ trợ đó sẽ dẫn tới sự can thiệp quân sự của Liên Xô và đã cố tình làm như vậy để đưa Liên Xô vào bẫy. Đây chính là mục đích quan trọng nhất của “sự giúp đỡ” chứ hoàn toàn không phải xuất phát từ “tình đoàn kết chân thành” với các phiến quân. Không thể rút ra một kết luận nào khác.
Chỉ có những ai ngây thơ mới tin rằng, trò chơi trên (các cuộc họp, quyết định hỗ trợ, cung cấp vũ khí...) qua được mắt tình báo KGB, chưa kể việc CIA còn “tạo điều kiện thuận lợi” để các điệp viên của KGB tiếp cận các thông tin này (những thông tin mà CIA muốn cung cấp, dĩ nhiên - đây là một nhiệm vụ hàng đầu của CIA trong chiến dịch này).
Thế còn việc những tin trên “được rò rỉ” như thế nào, qua kênh nào và đến Moscow như thế nào thì đấy thuần túy chỉ là vấn đề chi tiết kỹ thuật. Điều quan trọng nhất là đến mùa thu năm 1979, các nhân viên dưới quyền Iu. Andropov đã thổi còi báo động: kẻ thù đã ở ngay trước cửa! Cùng lúc đó, CIA cũng đưa Kh. Amin vào cuộc chơi - B.Amstutz, đại biện lâm thời của Mỹ tại Afghanistan thường xuyên đến gặp Kh.Amin- và tin này cũng được chuyển ngay về Moscow.
Ngày 24/12, Inman báo cáo: đến thời điểm Liên Xô đưa quân vào Afghanistan chỉ còn 15 giờ nữa. Bzizinski nhớ lại vào thời điểm khi quân Liên Xô chính thức vượt biên giới, tôi báo cáo với tổng thống Carter: “Bây giờ chúng ta đã có khả năng tạo cho Liên Xô một Việt Nam của riêng mình”.
Lưu ý: lô hàng bí mật đầu tiên (mồi nhử) cung cấp cho quân nổi dậy chỉ có khoảng 1000 súng bộ binh và đạn dược do Liên Xô sản xuất và được CIA bảo quản để sử dụng trong những trường hợp như vậy nhưng chỉ mấy ngày sau khi Xô Viết đưa quân vào, các container chứa vũ khí đã được bí mật vận chuyển từ một căn cứ ở San- Antonio đến Islamabad và qua các cơ quan tình báo của Tổng thống Zia-Ul-Khak (Pakistan) để phân phối cho quân nổi dậy Afghanistan (và đây mới là hỗ trợ thực sự) .
Miếng mồi đã tỏ ra rất hiệu quả: Liên Xô nhận được “một Việt Nam mới”. Như Bzezinski sau này hài lòng nhớ lại “Trong suốt gần 10 năm, Moscow buộc phải tiến hành một cuộc chiến quá sức chịu đựng. Cuộc xung đột này đã làm cho xã hội (Xô Viết) rối loạn và cuối cùng đã dẫn đến sự sụp đổ của đế quốc Liên Xô”.
Như vậy, chiến dịch đặc biệt của Mỹ “Một Việt Nam khác dành cho Liên Xô” đã hoàn thành sứ mệnh của nó. Nhưng chính người Mỹ không ép Liên Xô phải đưa quân vào Afghanistan, và người Mỹ cũng không phát động chiến tranh.
Nếu như các cơ quan tình báo Liên Xô đã mắc bẫy của Mỹ , thì điều đó có nghĩa là vào thời gian nói trên KGB (nguồn cung cấp tin tức tình báo chính cho Kremlin trong trường hợp này như đã nói ở phần trước) đã có những vấn đề rất nghiêm trọng: hoặc là về chất lượng nguồn tin tình báo, hoặc là với công tác phân tích tin và không loại trừ là cả hai. Và điều đó, rất tiếc là đã dẫn đến những quyết định sai lầm của giới lãnh đạo và kết quả bi thảm như chúng ta đã thấy- kết thúc bi thảm của một cuộc chiến và số phận của một đất nước.
Từ năm 1945 đến 1991, Liên Xô can dự vào 10 cuộc chiến, một vài con số thiệt hại về sinh mạng như sau:
Chiến tranh Triều Tiên: 315 người
Chiến tranh Việt Nam: 16 người
Các cuộc xung đột ở Trung Đông: 52 người
Riêng trong cuộc chiến tại Afghanistan đã có tới 15.051 công dân Liên Xô thiệt mạng, không kể số người bị thương
, chả nhẽ lại chơi đánh úp mất mặt lắm, nhiều khi phải nhịn, như kiểu cảnh sát bị mấy mẹ xồn xồn chửi đành lờ đi chứ côn đồ bị chửi nó đập bỏ xừ, thỉnh thoảng cay quá đành dùng "Biện pháp nghiệp vụ" 
