[Funland] Dịch sách cổ : An Nam Tức Sự của sứ thần nhà Nguyên

[doctor76]

Tháng 2 năm Trung Thống thứ 3 [ 1262], Trần Nhật Cảnh đến hành cung Tức Mặc, ban tiệc lớn. Các hương lão từ 60 tuổi trở lên, mỗi người được ban tước hai tư, [ 1 chức quan xưa chỉ là hư vị cho oai] đàn bà được hai tấm lụa. Đổi hương Tức Mặc 即墨 làm phủ Thiên Trường 天長, cũng gọi là Trùng Quang 重光; xây riêng một khu cung khác cho vua nối ngôi, gọi là cung Trùng Hoa 重華宮. Lại làm chùa ở phía tây cung Trùng Quang gọi là chùa Phổ Minh 普明寺. Từ đó về sau, các vua nhường ngôi đều đến ở cung này. Do đó, đặt sắc dịch hai cung để hầu hạ, lại đặt quan lưu thủ để trông coi.

Tháng 3, xuống chiếu cho các quân chế tạo vũ khí, chiến thuyền. Quân thủy, lục tập trận ở chín bãi phù sa sông Bạch Hạc 白鶴江.

Ngày Kỷ Vị tháng 9 năm Trung Thống thứ 3 [10-11/1262], Trần Quang Bính nước An Nam sai sứ cống phương vật. Ban cho An Nam Quốc vương Trần Quang Bính, cùng Đạt lỗ hoa xích là Nột Thứ Đinh hổ phù 虎符 [ một loại binh phù để điều binh khiển tướng thời xưa, khắc hình con hổ]

Tháng 11, sai bọn Mã Hợp Bộ, 10 người sang An Nam hỏi về lễ Khánh Hạ 慶賀 [ Lễ Khánh Hạ bắt nguồn từ thời Tam Quốc, chỉ những ngày lễ cực kỳ quan trọng].

Tháng Giêng năm thứ tư [ 1263], sai Điện tiền chỉ huy sứ Phạm Cự Địa 范巨地 và Trần Kiều 陳矯 sang [ nhà Nguyên]. Đế [vua Nguyên] xuống chiếu ưu đãi, cho 3 năm một lần cống.

Tháng 11 năm thứ tư [ 1263], Nột Lạt Đinh quay về, Trần Quang Bính sai Dương An Dưỡng 楊安養 làm Viên ngoại lang cùng bọn Nội lệnh Vũ Phục Hoàn 武復桓, Thư xá Nguyễn Cầu 阮求, Trung dực lang Phạm Cử 范舉 dâng biểu vào tạ ân, Đế [ vua Nguyên] ban thưởng cho sứ giả dải ngọc, lụa dày màu trắng, thuốc viên, yên ngựa, dây cương ngựa, tùy theo vị trí mà có sự khác biệt.

Thổ quan phủ Tư Minh 思明 [ nay là huyện Ninh Minh, Quảng Tây, lúc này nhà Tống đã sắp mất hết nên dân người Hán bỏ chạy xuống Đại Việt] nước Tống 宋 là Hoành Bính dâng sản vật địa phương và đem 1.200 bộ tướng cùng gia đình sang quy phụ.

Ngày Ất Vị 乙未 tháng 5, [ đời vua] Tống Lý Tông 宋理宗 năm Cảnh Định 景定 thứ 4 [17/6/1264], An Nam dâng biểu tiến sản vật địa phương, [nhà Tống] ban chiếu từ khước [lễ vật]; [ tuy nhiên] vẫn đáp lại hậu hỹ để tưởng lệ sự cung thuận. [ lúc này, Nguyên Mông và nhà Tống tiếp tục đánh nhau; nhà Tống đóng đô tại Lâm An tỉnh Chiết Giang. Nhà Trần chủ trương sống chung với cả hai phe, nên vẫn tiếp tục giữ lễ cống với triều Tống]

Tháng 7 năm Chí Nguyên 至元 thứ 2 [ 1265], sứ giả về, lại ban chiếu thư vỗ về nước này, vẫn ban cho lịch cùng chiếu thư báo cho biết đã đổi niên hiệu.

 

[doctor76]

Em hay đọc sách, nên rất tôn trọng công sức người dịch.
Cụ dịch vì đam mê cũng được, nhưng nên in thành sách để phổ biến và lưu truyền.

Để in thành sách không đơn giản đâu cụ, nhất là sẽ bị cắt những chỗ nhạy cảm, hoặc sẽ phải biên tập rất lâu, nên em chỉ là góp vui với các cụ cùng mê Sử thôi.

 

[xe lác]

Hay quá, em kê dép xin các cụ 1 chỗ ngồi ạ

 

[doctor76]

Tháng 2 năm thứ 3, [ 1266] [nhà Nguyên] sai Nột Thứ Đinh sang bảo:

- Trước kia, ta đã sai sứ sang thông hiếu, kẻ thừa hành u mê không cho sứ trở về, do đó mới có việc dụng binh năm trước.

Tháng 3, mở khoa thi chọn học trò, Ban đỗ Kinh Trạng Nguyên 京狀元 [ những người đỗ Trạng nguyên từ Ninh Bình ra Bắc] Trần Cố 陳固, Trại Trạng nguyên寨狀元 [ những người đỗ Trạng nguyên từ Thanh Hóa, Nghệ An trở vào trong] Bạch Liêu 白遼; bảng nhãn [khuyết tên họ]; thám hoa lang Hạ Nghi; thái học sinh 47 người, xuất thân theo thứ bậc khác nhau. Bạch Liêu người Nghệ An, thông minh nhớ lâu, đọc sách ngàn dòng một mạch. Bấy giờ, Trần Quang Khải coi Nghệ An, Bạch Liêu làm môn khách mà không làm quan.

Tháng 10, xuống chiếu cho vương hầu, công chúa, phò mã, cung tần chiêu tập dân phiêu tán không có sản nghiệp làm nô tỳ để khai khẩn ruộng bỏ hoang, lập thành điền trang; Vương hầu có điền trang bắt đầu từ đấy.

Tháng 12 năm thứ 3 [ 1266], Trần Quang Bính sai Dương An Dưỡng 楊安養 dâng 3 tờ biểu, 1: nói đến dâng phương vật, 2: nói xin miễn dâng người tài, thợ khéo, 3: xin lập Nột Lạt Đinh làm Đạt lỗ hoa xích của nước này.

Tháng 9 năm thứ 4 [ 1267], sứ giả về, đáp chiếu thư cho phép, vẫn ban cho Trần Quang Bính các vật dải ngọc, lụa thêu vàng, thuốc viên, yên ngựa, dây cương ngựa. Chưa bao lâu, lại ban chiếu dụ có 6 việc:

1, quân trưởng 君長 [ tức vua Trần] phải tự mình vào chầu;
2, cho con em làm con tin
3, ghi chép số dân chúng
4, [ đi lính] ra phục dịch quân đội [ nhà Nguyên]
5, chuyển nạp tô thuế
6, vẫn đặt quan Đạt lỗ hoa xích 達魯花赤 thống trị.

 

[doctor76]

Tháng 3 năm thứ 4 [ 1267], định lệ Ngọc diệp; phái chính dòng họ vua các vương hầu, công chúa được tập ấm, gọi là: Kim Chi Ngọc Diệp 金枝玉葉. Cháu 3 đời được phong tước Hầu 侯爵 hay Quận vương 郡王, cháu 4 đời được ban tước Minh tự 明謚, cháu 5 đời ban tước Thượng phẩm 上品. Tước phong theo Ngũ phục五服 đồ. [ đồ mặc về tang phục theo 5 bậc, tức là những người cùng tông tộc, theo thế thứ mà mặc tang phục, chia ra 5 hạng: Đại tang, Tư thôi (còn gọi là Cơ niên), Đại công, Tiểu công và Ti ma].

Tháng tư năm thứ 4 [ 1267], chọn dùng nho sinh hay chữ sung vào quán, các, sảnh, viện. Bấy giờ Đặng Kế 鄧繼 làm Hàn lâm viện học sĩ 翰林學士, Đỗ Quốc Tá 杜國佐 làm Trung thư sảnh trung thư lệnh, đều là nho sĩ văn học. Trước kia, không phải là hoạn quan thì không được giữ chức Hành khiển 行遣, chưa bao giờ dùng nho sĩ văn học. Bắt đầu từ đây, nho sĩ văn học mới giữ được quyền bính.
Tháng 5 năm thứ 4 [ 1267], phong em là Trần Ích Tắc 陳益稷 làm Chiêu Quốc Vương 昭國王, Trần Ích Tắc là con thứ của Trần Nhật Cảnh, thông minh hiếu học, thông hiểu lịch sử, tinh thông Lục nghệ 六藝 [ gồm Lễ 禮, Nhạc 樂, Bắn cung 射, Cưỡi ngựa 御, Thư pháp 書, Số học 數] còn văn chương thì hay nhất đời. Dù nghề vặt như đá cầu, đánh cờ, chọi gà… không nghề gì không thông thạo; từng mở học đường ở bên hữu phủ đệ, tập hợp văn sĩ bốn phương cho học tập, cấp cho ăn mặc, đào tạo thành tài.

Tháng 9 năm thứ 4 [ 13/10/ 1267], sứ giả về, đáp chiếu thư cho phép, vẫn ban cho Trần Quang Bính các vật dải ngọc, lụa thêu vàng, thuốc viên, yên ngựa, dây cương ngựa. Chưa bao lâu, lại ban chiếu dụ có 6 việc:

1, quân trưởng 君長 [ tức vua Trần] phải tự mình vào chầu;
2, cho con em làm con tin
3, ghi chép số dân chúng
4, [ đi lính] ra phục dịch quân đội [ nhà Nguyên]
5, chuyển nạp tô thuế
6, vẫn đặt quan Đạt lỗ hoa xích 達魯花赤 thống trị.

Tháng 11 năm thứ 4 [ 1267], lại ban chiếu dụ Trần Quang Bính, vì nước này [ buôn bán với nhiều] nhà buôn người Hồi Cốt 回鶻 [ các thương nhân Trung Á, Ả Rập], [ Đại Việt] muốn bắt chước theo việc của Tây Vực, lệnh phải sai đi đến. Tháng đó, chiếu lệnh phong Hoàng tử làm Trấn Nam Vương 雲南王 [ tức Thoát Hoan], đến giữ các nước Đại Lí 大理, Thiện Xiển 鄯闡 [ nằm trong Đại Lí], Giao Chỉ 交趾.

 

[Lah]

Sao Nguyên sử lại chép được cảnh vua Trần đánh nhau ở Bình Lệ Nguyên, tả hữu không có ai, có mỗi Lê Phụ Trần mặt trông bình thản nhỉ?
Vậy là có nội gián cài vào lẫn trong quân, sau về trà dư tửu hậu kể lại à? Chứ sử gia lấy đâu ra cảnh đó hả các cụ?

 

[Hacking]

Sao Nguyên sử lại chép được cảnh vua Trần đánh nhau ở Bình Lệ Nguyên, tả hữu không có ai, có mỗi Lê Phụ Trần mặt trông bình thản nhỉ?
Vậy là có nội gián cài vào lẫn trong quân, sau về trà dư tửu hậu kể lại à? Chứ sử gia lấy đâu ra cảnh đó hả các cụ?

Cháu nghĩ thời đó đánh nhau lớn, phải cài gián điệp nhiều

 

[belo]

Sao Nguyên sử lại chép được cảnh vua Trần đánh nhau ở Bình Lệ Nguyên, tả hữu không có ai, có mỗi Lê Phụ Trần mặt trông bình thản nhỉ?
Vậy là có nội gián cài vào lẫn trong quân, sau về trà dư tửu hậu kể lại à? Chứ sử gia lấy đâu ra cảnh đó hả các cụ?

Họ chép từ sách của ông Lê Tắc thôi cụ. Tổng hợp từ nhiều quyển sử khác nhau thành bộ chính.

 

[Lah]

Họ chép từ sách của ông Lê Tắc thôi cụ. Tổng hợp từ nhiều quyển sử khác nhau thành bộ chính.

Ông Lê Tắc này có đứng trong đám gần vua không cụ, hay sau trận đó ngồi rượu với ông Lê ... Thông, ông đó kể lại rồi sau ông Tắc chép sử nhỉ

 

[belo]

Ông Lê Tắc này có đứng trong đám gần vua không cụ, hay sau trận đó ngồi rượu với ông Lê ... Thông, ông đó kể lại rồi sau ông Tắc chép sử nhỉ

Nghe kể thôi cụ, vì lúc đó ông Tắc chưa ra đời thì phải, cụ ạ.

 

[bspvietnam]

Hay qua em đánh dấu đọc dần.
Cám ơn cụ chủ dày công phục vụ anh em.

 

[doctor76]

Tháng 9 năm thứ 5 [ 1268], lấy Hốt Lung Hải Nha 忽籠海牙 thay cho Nột Lạt Đinh 訥剌丁 làm Đạt lỗ hoa xích, Trương Đình Trân 張庭珍 làm phó, hạ chiếu cho triệu tập những thương nhân Hồi Cốt.
Tháng 9 năm thứ 5 [ 1268], Trần Quang Bính dâng thư bày tỏ, nói:

- Bọn nhà buôn Hồi Cốt, có một người tên là Y Ôn 伊溫 chết đã lâu ngày rồi, một người tên là Bà Bà 婆婆, vừa rồi cũng bệnh chết. Lại theo lời Hốt Lung Hải Nha cống nạp cho Bệ hạ mấy con voi. Con vật này thân thể rất lớn, đi bộ rất khó, không bằng ngựa của nước Bệ hạ, cúi nhận chiếu lệnh, đến năm sau sẽ đến dâng vậy.

Lại chuẩn bị biểu thư vào cống nạp, riêng dâng biểu tạ ân trao gấm Tây, tiền lụa, thuốc.

Ngày Kỷ Sửu năm thứ 5 [1268], chiếu dụ Quốc vương An Nam Trần Quang Bính:

- Có lời tâu rằng hai bọn cướp Chiêm Thành 占城, Chân Lạp 真臘 đến quấy phá; đã dụ ngươi điều binh, cùng với các nước không gây hấn đồng đánh dẹp. Nay lại mệnh cho Vân Nam vương Hốt Ca Xích 忽哥赤 cầm quân xuống phương Nam. Khanh hãy tuân theo chiếu chỉ trước, gặp bọn phản loạn không chịu đến sân đình triều cống thì thẳng tay đánh dẹp, kẻ hàng phục thì tìm cách chiêu phủ.

Ngày Canh Ngọ tháng 11 năm Chí Nguyên thứ 6 [23/12/1269], Quốc vương An Nam Trần Quang Bính sai sứ đến cống

Ngày Canh Ngọ tháng 11 năm Chí Nguyên thứ 6 [Tống Độ Tông 宋度宗 Hàm Thuần năm thứ 5] [23/12/1269]. Trước đó cho rằng An Nam đến cống bất thường, bèn sai Đồng thiêm thổ phiên kinh lược sứ Trương Đình Trân 張庭珍 giữ chức Triều liệt đại phu làm Đạt lỗ hoa xích An Nam; dò đường từ Thổ Phồn [Tây Tạng], Đại Lý [Vân Nam], đến An Nam. Thế tử Quang Bính đứng nhận mệnh, Đình Trân trách rằng:

- Hoàng đế không muốn lấy đất của ngươi làm quận, huyện; nhưng muốn ngươi xưng phiên thần, sai Sứ nhận chỉ dụ, đức thật lớn thay! Vương vẫn còn giữ thế môi răng với Tống, tự cho mình là lớn. Nay trăm vạn quân ta vây Tương Dương [Hồ Bắc], lấy thành này trong sớm chiều, đánh cuốn chiếu, chắc Tống sẽ thua ngay, Vương dựa vào đâu? Vả lại quân Vân Nam không đầy 2 tháng sẽ đến biên cảnh ngươi, làm sụp đổ họ hàng giống nòi ngươi không khó, hãy suy xét đi.

Trần Quang Bính sợ hãi, cúi đầu bái nhận chiếu; rồi trợn mắt nói với Đình Trân rằng:

- Thiên tử thương ta, nhưng Sứ giả các ngươi phần nhiều vô lễ. Mày [ nguyên văn: nhữ 汝, có thể dịch là mày vì ở trên vua Trần dùng từ nhi 而 nghĩa là ngươi] chỉ là quan trong triều, ta là Vương; làm lễ ngang nhau, xưa nay có vậy không?

Đình Trân nói:

- Xưa có; người của Vua tuy nhỏ nhưng đứng trên chư hầu.

Trần Quang Bính lại hỏi:

- Mày qua Ích châu 益州, [Tứ Xuyên], gặp Vân Nam vương, có bái lạy không?

Đình Trân nói:

- Vân Nam vương là con của Thiên tử; còn mày là man di tiểu bang, cho làm giả Vương vậy thôi, làm sao so sánh với Vân Nam vương được. Huống Thiên tử mệnh ta đứng đầu ở An Nam, địa vị trên ngươi đấy.

Quang Bính nói:

- Hà cớ gì nước lớn lại đòi hỏi tê ngưu, voi của ta?
Đình Trân nói:

- Cống hiến sản vật địa phương là bổn phận của phiên thần.

Trần Quang Bính giận tím mặt, không đáp lại được, càng thêm cả giận; sai vệ binh mang đao đứng xung quanh để đe dọa Đình Trân. Đình Trân cởi đao, nằm thản nhiên trong nhà, rồi bảo:

- Nghe những lời ta mà làm.

Trần Quang Bính và các quan đều phục, rồi sai Sứ theo Đình Trân vào triều cống.

 

[doctor76]

Sao Nguyên sử lại chép được cảnh vua Trần đánh nhau ở Bình Lệ Nguyên, tả hữu không có ai, có mỗi Lê Phụ Trần mặt trông bình thản nhỉ?
Vậy là có nội gián cài vào lẫn trong quân, sau về trà dư tửu hậu kể lại à? Chứ sử gia lấy đâu ra cảnh đó hả các cụ?

Cụ quên phép chép sử TQ nói chung và cả nhà Nguyên là đi trận lớn thường có viên quan chuyên chép Sử đi kèm mà, còn về triều dâng ghi chép, vua có duyệt cho ghi vào hay không thôi.

 

[doctor76]

Trần Quốc Khang 陳國康 dựng phủ đệ ở Diễn Châu; hành lang, điện vũ bao quanh, tráng lệ khác thường. Trần Quang Bính nghe tin sai người đến xem; Quốc Khang sợ quá, mới tạc tượng Phật để đó. Gọi là chùa Thông.

Tháng 11 năm thứ 7 [ 1270], Trung thư tỉnh đem thư đến cho Trần Quang Bính, nói là y nhận chiếu mà không bái, lúc chờ sứ giả đến mà không dùng lễ của bậc Vương, rồi dẫn phép tắc thời Xuân Thu 春秋 ra mắng y, lại lệnh cho nước này đem voi và phương vật cống hằng năm cùng đến, lại nữa các vật cống là thuốc mùi vị có vẻ không ngon? thuế thu được của người buôn bán Hồi Cốt, lừa dối từ chối bảo rằng đây là hàng hóa người [ nươc ngoài] ký gửi, không thể tự tiện, từ nay về sau, phải xem xét việc này.

Ngày Đinh Tỵ tháng 11 năm Chí Nguyên thứ 7 [5/12/1270], Quốc vương An Nam Trần Quang Bính sai sứ cống, [ vua Nguyên sai] chiếu đáp lại với lời tán tụng [ vua Trần].

Tháng 3, phong Trần Quang Khải làm Tướng quốc thái úy, nắm giữ việc nước.

Năm này [Mông Cổ] đặt quốc hiệu là Đại Nguyên 大元, sai sứ sang dụ [ vua Trần] vào chầu. Trần Quang Bính lấy cớ có bệnh, từ chối không đi.

Tháng 12 năm thứ 8 [ 1271], Trần Quang Bính lại dâng thư nói:

- Bản quốc nhận lệnh thiên triều, đã phong cho tước Vương, há không lấy lễ của bậc Vương sao? Sứ giả của thiên triều đến nói: Bậc Vương cùng với sứ giả thì đáp lễ ngang nhau, sợ làm nhục triều đình. Huống chi bản quốc lúc trước nhận chiếu chỉ, lệnh phải theo tục cũ, phàm là nhận chiếu lệnh, nhận ở điện giữa nhưng lui ra ở nhà sau, đấy là phép tắc cũ của bản quốc vậy. Đến dụ đòi voi, lúc trước sợ trái ý chỉ, sợ có lỗi mà chưa trả lời, thực ra vì tên quản voi không nỡ rời voi, nên khó sai bảo. Lại nữa dụ đòi nhà Nho, thầy thuốc, thợ khéo, thì quần thần của thần là bọn Lê Trọng Đà 黎仲佗 vào ở dưới bậc thềm, gần Bệ hạ gang tấc, còn không nghe được chiếu dụ, huống chi năm Trung Thống thứ 4 đã rộng lượng tha thứ rồi, nay lại đến dụ, ngạc nhiên sao xiết, chỉ có kẻ dưới gác này nhớ việc này.

 

[Lah]

Cụ quên phép chép sử TQ nói chung và cả nhà Nguyên là đi trận lớn thường có viên quan chuyên chép Sử đi kèm mà, còn về triều dâng ghi chép, vua có duyệt cho ghi vào hay không thôi.

Ý em là nhà Nguyên chứ có phải sang bên mình đâu, thấy được ông Lê Phụ Trần mặt không biến sắc có khi phải đứng gần cỡ 70m. Phóng viên chiến trường có phải được chạy 2 bên mỗi bên làm pô đâu.

 

[doctor76]

Ý em là nhà Nguyên chứ có phải sang bên mình đâu, thấy được ông Lê Phụ Trần mặt không biến sắc có khi phải đứng gần cỡ 70m. Phóng viên chiến trường có phải được chạy 2 bên mỗi bên làm pô đâu.

Chi tiết này em cũng thấy lạ, có thể là có gián điệp? Hay những binh sĩ bị quân Nguyên bắt kể lại, hoặc cũng có thể họ lấy từ sách của ông Lê Tắc?

 

[Lah]

Chi tiết này em cũng thấy lạ, có thể là có gián điệp? Hay những binh sĩ bị quân Nguyên bắt kể lại, hoặc cũng có thể họ lấy từ sách của ông Lê Tắc?

Đây là em hỏi tình huống chung ở các bộ sử thôi, tả cảnh đối phương như quay phim. Chứ đúng phải là các nguyên do như cụ nêu rồi, nhưng tả bằng ... mồm các nhân chứng

 

[doctor76]

Đây là em hỏi tình huống chung ở các bộ sử thôi, tả cảnh đối phương như quay phim. Chứ đúng phải là các nguyên do như cụ nêu rồi, nhưng tả bằng ... mồm các nhân chứng

Có vẻ sử nhà Nguyên cũng khá tôn trọng các tướng lĩnh nhà Trần, chi tiết tướng Lê Phụ Trần dùng khiên che tên cho vua rất ác liệt đấy cụ.
Các tướng nhà Nguyên sang đánh nhau đều là tướng giỏi hàng đầu đấy cụ, đoạn sau nó cũng mô tả ác.
Nhưng em ko thấy sử Nguyên nói gì về cụ Trần Thủ Độ???

 

[Lah]

Có vẻ sử nhà Nguyên cũng khá tôn trọng các tướng lĩnh nhà Trần, chi tiết tướng Lê Phụ Trần dùng khiên che tên cho vua rất ác liệt đấy cụ.
Các tướng nhà Nguyên sang đánh nhau đều là tướng giỏi hàng đầu đấy cụ, đoạn sau nó cũng mô tả ác.
Nhưng em ko thấy sử Nguyên nói gì về cụ Trần Thủ Độ???

Đợt 1 này có phải Nguyên đâu, toàn Mông Cổ xịn mà, tay Ngột Lương Hợp Thai đã từng đánh nhau khắp nơi, Hung Áo, Ukr sát cả Đức. Bọn thi đấu toàn cầu nó chấp gì bọn khu vực nhỏ lẻ. Các cụ Trần có bản lĩnh nhưng lần đầu chưa biết đối thủ đòi solo tại bãi đất phẳng thì thua to rồi.

 

[blackhole1]

Trần Quang Bính có phải vua Trần Nhân Tông không cụ đốc ? Nghe khẩu khí cũng không nể sợ nhà Nguyên cho dù vẫn giữ triều cống , mấy nước nhỏ nghe quân Nguyên chắc vái như tế sao .