Từ MV OST cho đến bộ phim ra rạp, "Đất rừng phương nam" (phần 1) bản điện ảnh 2023 đã làm rất tốt việc truyền tải hình ảnh chỉn chu đầy nghệ thuật về con người, làng quê và đời sống miền tây nam bộ xa xưa. Có bạn nói ngày xưa miền tây không đẹp như thế, ngày xưa miền tây nghèo lắm xấu xí dơ bẩn luộm thuộm lắm, phim làm không thật. Câu nói đó thật sự khốn nạn.
Đối với một người miền tây biết yêu quý quê hương mình, biết trân quý nơi đã sinh ra và nuôi lớn mình, thì một bãi sình trâu nằm cũng đẹp, một bụi tre hoang dại sơ sài vẫn lung linh, một căn nhà sàn cũ kĩ trên một con kênh buồn tẻ cũng trở nên đáng yêu và thơ mộng.
Chẳng có đứa trẻ nào ở miền tây sông nước lại thích bơi ở hồ bơi hiện đại hơn thích bơi dưới những dòng nước của Cửu Long giang. Con sông có thể có chỗ đục, chỗ trong, có thể có chỗ dơ, chỗ sạch, nhưng đó là quê hương, cái mát của quê hương, cái vị của quê hương, cái tình của quê hương.
Việc đạo diễn Nguyễn Quang Dũng, một người theo tinh thần duy mỹ, cùng với đoàn phim cố gắng tái tạo lại một hình ảnh quê hương miền tây nam bộ chỉnh chu, đẹp đẽ, nghệ thuật, nhưng cũng tuân thủ nghiêm túc hiện thực lịch sử, có gì là sai? Tại sao nghĩ về miền tây nam bộ phải là nghèo nàn, tại sao nghĩ về cái nghèo nàn phải là rách rưới dơ dáy buồn tẻ bi lụy, ai đã tạo ra những thành kiến chủ quan và kiêu ngạo đó, rồi nhiệt tình phủ nhận chà đạp hết mọi công sức và giá trị lao động của toàn bộ đoàn làm phim?
Các bạn anti bộ phim vỗ ngực nói các bạn yêu nước, các bạn tự xưng các bạn "bảo vệ lịch sử", nhưng các bạn đã quên mất lời dạy của Bác Hồ "yêu tổ quốc, yêu đồng bào". Người nào yêu tổ quốc sẽ yêu đồng bào. Người nào yêu đồng bào đó là người yêu tổ quốc. Hai tình yêu này không thể tách ra. Các bạn tự nhận mình là "yêu nước", các bạn tuyên bố các bạn "bảo vệ lịch sử" bằng cách chống đối bộ phim này một cách không thể tàn nhẫn hơn được nữa, bằng những lời kết tội và chụp mũ không thể cay nghiệt hơn được nữa, bằng thái độ thù địch và kì thị không thể cao hơn được nữa. Các bạn chĩa những lời nói hận thù oan nghiệt như vậy về phía tất cả đoàn làm phim, tức là về phía đồng bào của các bạn, mà các bạn dám nghênh ngang vỗ ngực nói là các bạn yêu nước hay sao.
Tôi nghĩ, các bạn chỉ là đội lốt mà thôi.
Chúng ta nói chuyện thêm một chút về lịch sử.
Trước khi Đảng CS Việt Nam thành lâp, các đảng cs đã hoạt động ở khắp cả miền Bắc, miền Trung lẫn miền Nam. Nhưng do đặc thù riêng của vùng đất phương Nam, mà đặc biệt là vùng tây nam bộ, nơi mà các dân tộc sống lẫn vào với nhau vừa chan hòa vừa giữ được những bản sắc tín ngưỡng, văn hóa rất riêng, thì những trang sử kháng Pháp đầu tiên đã viết bằng máu của nhân dân lao động, tuyệt đại đa số là nông dân. Rồi khi tư tưởng Đảng được truyền bá, người nông dân và công nhân giác ngộ được rằng họ có thể đứng dậy bảo vệ mảnh đất thiêng liêng của mình cho muôn đời con cháu, họ mới lần lượt rũ bỏ những tổ chức kháng Pháp mang sắc thái tín ngưỡng mà ban đầu vì bức xúc căm thù chế độ thực dân Pháp, họ đã tham gia đó là: Thiên Địa Hội, các lực lượng Cao Đài hay Hòa Hảo. Kể từ đó, họ, những người vô sản bị áp bức thê lương, đã đứng vào hàng ngũ của Đảng để sống và chết cho chủ nghĩa yêu nước và lý tưởng cs.
Chỉ có những kẻ bất lương và dốt nát mới phủ nhận hoạt động kháng Pháp của các tổ chức có màu sắc tín ngưỡng kể trên. Những tổ chức đó họ có công với đất nước, với dân tộc đến đâu, Đảng đã khẳng định rõ ràng trong các văn bản chính thức. Đảng đã chỉ rõ, vì những tổ chức này thiếu một hệ tư tưởng và sách lược kháng chiến lâu dài căn cơ, nên càng về sau họ càng bị phân hóa, sa vào đấu tranh mâu thuẫn nội bộ, kể cả có những lúc, đối với một số cá nhân đã thỏa hiệp với thực dân Pháp. Công, tội, nói một cách rõ ràng, công bằng, khách quan, khoa học là như thế.
Thái độ phủ nhận một chiều phủ nhận sạch trơn những giọt máu mà các thành viên Thiên Địa Hội, Cao Đài, Hòa Hảo đã đổ xuống khi chiến đấu với thực dân Pháp chỉ vì họ là "xã hội đen", chỉ vì họ là "kẻ sống ngoài vòng pháp luật" thực sự là vô ơn và khốn nạn. Họ cũng cất tiếng khóc chào đời trên lãnh thổ Việt Nam mà! Họ thậm chí còn nói tiếng Việt mà! Tại sao lại chì chiết cay nghiệt xuất thân của họ, trong khi chính chế độ thực dân tàn ác có tính diệt chủng và chế độ phong kiến tay sai yếu hèn đã đẩy họ vào chỗ bị gạt ra khỏi đời sống hợp pháp! Miệt thị xuất thân "xã hội đen" của người khác có làm cho nhân cách và xuất thân của kẻ buông lời miệt thị trở nên "trắng trẻo" hơn không?
Cục điện ảnh đã tái khẳng định rõ bối cảnh bộ phim là những năm 1920, vậy thì bộ phim chả phạm bất cứ sai lầm nào về lịch sử, vậy mà một tiến sĩ Văn học không biết có mua bằng hay không, cũng dám lên giọng.
Phan Hưng Duy (Châu Đốc, An Giang)