Có chút rảnh rỗi hơn so với ngày thường vì là thứ 6, nên em ngồi nói chuyện với ông quản giáo về vấn đề hệ thống giáo dục của Séc. Ông này là trẻ nhất trong số 4 ông quản giáo hay vào xưởng. Ông ấy cũng đã tốt nghiệp đại học sư phạm, nên có nhiều am hiểu về hệ thống giáo dục này. Những gì ông ấy chia sẻ cũng khiến em thấy có nhiều điểm tương đồng.
Đầu tiên có thể thấy rằng nhờ có nền giáo dục tiến bộ kể từ năm 1990, mà xã hội Séc đã dần dần thay đổi, phát triển và ổn định tới giờ. Nếu nhìn vào các con số thống kê qua từng năm, chúng ta có thể thấy được sự khác biệt đáng kể này.
Tháng 12 năm 2023, tại khoa triết học thuộc trường đại học Tổng hợp Sác lơ Praha đã xảy ra vụ thảm sát khiến 14 người bị bắn chết, đa số là sinh viên. Thủ phạm đã tự sát sau đó. Vụ thảm sát này nâng tổng số người bị chết liên quan tới vũ khí sát thương lên 44 người trong năm 2023, trên tổng số hơn 1 triệu giấy phép có quyền sở hữu và sử dụng súng tại Séc. Tỷ lệ tử vong này khá thấp so với thế giới. Chẳng hạn nếu so sánh với Mỹ thì năm 2023, cả nước Mỹ có khoảng gần 18 ngàn người bị giết bằng súng trong tổng số 47 ngàn người bị chết do liên quan tới vũ khí sát thương.
Cũng trong năm 2023, cả Séc có 455 người thiệt mạng do tai nạn giao thông, trong khi Séc là quốc gia cho phép chạy xe tốc độ khá cao so với thế giới. Cao tốc tại Séc được phép chạy tối đa 130 km/h, một số nơi được chạy 150 km/h. Trên các hệ thống đường ngoài khu vực đô thị được phép chạy 90 km/h. Trong thành phố, các khu đô thị được phép chạy xe với tốc độ tối đa là 50 km/h, cao hơn một số nước ở Châu Âu. Nhưng số người chết vì tai nạn giao thông tại Séc vẫn không cao so với các nước phát triển trên Thế giới.
Xã hội Séc cũng cho phép sử dụng cần sa với định lượng giới hạn cho mục đích cá nhân, cũng như cho phép hoạt động mại dâm công khai như Hà Lan, Đức cũng như 1 số nước khác trên thế giới. Nhưng tỷ lệ tội phạm ở Séc cũng không cao. Ngoài xã hội rất ít khi chứng kiến những vụ gây gổ đánh nhau, kể cả ở trong các quán rượu bia, quán bar, hộp đêm,... Có thể nói người dân Séc đa số khá lành và ngại va chạm, to tiếng với nhau.
Tất cả những thông số liệt kê ở trên đều cho thấy sự đóng góp không nhỏ của nền giáo dục tại Séc. Có thể cho rằng, các trường đại học của Séc tuy không có thứ hạng cao trên bảng xếp hạng của thế giới. Nhưng các đại học Séc cũng đào tạo ra được những thế hệ sinh viên tốt nghiệp với trình độ khá cao. Nền kinh tế Séc kể từ năm 1990 cũng luôn phát triển đi lên và kéo ngắn khoảng cách chênh lệch với các nước phát triển Tây Âu, nhất là về an sinh xã hội. Điều này có 1 phần không nhỏ là nhờ hệ thống giáo dục của nước Séc sau 30 năm thay đổi thể chế nhà nước.
Nhiều lĩnh vực như cảnh sát thuộc quản lý của thành phố, y tá, giao dịch viên ngân hàng, tiếp viên hàng không, hướng dẫn viên du lịch, nhân viên ủy ban, nhân viên hành chính của các sở, bộ thuộc Nhà nước, và nhiều ngành nghề khác... nhờ hệ thống giáo dục dậy nghề phù hợp mà đã đáp ứng được công việc đối với các học viên tốt nghiệp phổ thông, ngay từ khi họ đủ tuổi trưởng thành. Thay vì lãng phí thời gian cũng như tài nguyên của học viên, của gia đình và cũng như của xã hội cho 3 tới 4 năm học đại học nếu chỉ để đi làm những công việc này. Thì những học viên vừa tốt nghiệp trung học là đã có được trình độ cơ bản để đáp ứng nhu cầu của các lĩnh vực công việc ở trên. Sau này họ vẫn có thể học tiếp lên đại học nếu có nhu cầu thực sự cần thiết đối với công việc.
Xã hội Séc may mắn đã xây dựng được 1 hệ thống giáo dục minh bạch và đảm bảo chất lượng, dù gần như là miễn phí với tất cả mọi người (nó khác với quan điểm của nhiều người là những gì miễn phí thì đa phần kém chất lượng). Nhờ đó mà mọi thành phần trong xã hội đều có cái nhìn và sự tôn trọng đối với những người có trình độ đại học trở lên. Nhưng ngược lại mọi người dân không nhất quyết phải chạy đua để vào đại học, mà họ còn có khá nhiều lựa chọn phù hợp với hoàn cảnh của họ, chỉ với trình độ chuyên môn khi tốt nghiệp phổ thông.
. Ông nội mà biết hương hoả có cháu trai lo chắc mừng lắm ấy. Tuy nhiên em thấy rất ít gia đình có được connection tốt như vậy với quê hương. Chúc mừng gia đình cụ giữ được nếp nhà Việt ạ.
